«EastFruit»-ի վերլուծաբանների վրացական թիմը ուշադրություն է հրավիրում վրացական կարտոֆիլի շուկայում այս սեզոնին ոչ բնորոշ իրավիճակի վրա: Ջերմոցներից վաղահաս կամ «երիտասարդ» կարտոֆիլի առաջին խմբաքանակը արդեն հայտնվել է շուկայում, այս տարվա կարտոֆիլի գները զգալիորեն ցածր են նախորդ տարվանից, դրանց պաշարները կրկին անսովոր կերպով բարձր են, իսկ ներմուծումը կրկին ավելին է, քան նախորդ տարվա ցուցանիշը: Եվ, այնուամենայնիվ, չի նկատվում, որ Վրաստանի կարտոֆիլագործները նախատեսում են կրճատել պալարային մշակաբույսերի տարածքը: Եկեք պարզենք, թե որոնք են այս իրավիճակի պատճառները:
Նախևառաջ, նշենք, որ 2020/21 թ. սեզոնը հաստատ ավելի քիչ եկամտաբեր կլինի Վրաստանում կարտոֆիլագործների համար: Ավելին, մեր կարծիքով, ոչ բոլորը կկարողանան վաճառել 2020 թվականի կարտոֆիլի բերքի պաշարները, քանի որ դրա ֆոնին կարտոֆիլի ներմուծումը մնում է բարձր:
«East-Fruit»-ի մեծածախ գների մոնիտորինգը ցույց է տալիս, որ 2021 թվականի առաջին եռամսյակում, 2020 թ.-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ, կարտոֆիլի գները դոլարով նվազել են միջինը 49%-ով, իսկ լարիով` 37%-ով: 2020-ի մարտին և 2021-ի գների այսպիսի զգալի տարբերությունը հիմնականում պայմանավորված է նրանով, որ այս ժամանակահատվածում սկսվել էր կորոնավիրուսային համավարակի առաջին ալիքը, և բնակչությունը խուճապահար սկսել էր գնել սննդամթերք: Բայց ներկայիս գները նույնպես ցածր են 2019-ի համեմատ:
Ֆերմերները 2021 թ.-ի առաջին եռամսյակում կարտոֆիլի ցածր գինը կապում են 2020-ին բարձր բերքատվության և պահանջարկի անկման հետ` զբոսաշրջիկների բացակայության և սպասարկման ոլորտների` ռեստորանների և հյուրանոցների կանգառման պատճառով: Հարուստ բերքը պայմանավորված էր բարենպաստ կլիմայական պայմաններով, ինչպես նաև 2020 թվականին կարտոֆիլի համար հողատարածքների ավելացմամբ: Սա անուղղակիորեն հաստատվում է սերմացու կարտոֆիլի ներմուծման զգալի աճի վերաբերյալ տվյալներով:
Կարտոֆիլի սպառողական գների ինդեքսը նույնպես բոլոր ժամանակների ամենացածր մակարդակում է գտնվում: 2021 թվականի առաջին եռամսյակի ցուցանիշը 8%-ով ցածր է 2015-2020 թվականների նույն ժամանակահատվածի միջին ցուցանիշից (95,48) և կազմում է 88,27 միավոր: Ամսական կտրվածքով 2021 թվականի մարտը 33%-ով ցածր է 2020 թվականի նույն ժամանակահատվածից:
Չնայած կարտոֆիլի բերքատու տարվան՝ 2020 թ.-ից 2021 թվականի փետրվարի վերջի դրությամբ (2020/21 սեզոնի առաջին ութ ամիսներին) վաճառքի համար նախատեսված կարտոֆիլի ներմուծումը 27%-ով ավելի էր նախորդ սեզոնի ցուցանիշից: Ավելին, հետաքրքիրն այն է, որ չնայած պահեստավորման գործընթացում Վրաստանում կարտոֆիլի գների նվազման միտումին, ամեն ամիս ներմուծումն աճում էր: Ինչպես տեսնում եք գրաֆիկական գծանկարում, փետրվարի վերջի դրությամբ կարտոֆիլի ներկրման ծավալը ռեկորդային էր վերջին երեք սեզոնների ընթացքում: Իսկ այս ժամանակահատվածում Վրաստանին վաճառվող կարտոֆիլի հիմնական և, ըստ էության, միակ մատակարարը Թուրքիան էր, որտեղ կարտոֆիլի պալարների գներն էլ ավելի ցածր էին:
Ճիշտ է, ամենայն հավանականությամբ, 2020/21 սեզոնի ավարտին կարտոֆիլի ներմուծումը դեռ ցածր կլինի նախորդ սեզոնի համեմատ, քանի որ 2020 թվականի մարտ-մայիս ամիսներին Վրաստան է ներմուծվել ավելի քան 9 հազար տոննա վաճառքի համար նախատեսված կարտոֆիլ: Սա շուկայի արձագանքն էր պահանջարկի աճին, ինչը, իր հերթին, պայմանավորված էր բնակչության խուճապով` կապված առաջին լոքդաունի, գյուղատնտեսական շուկաների փակման և տեղական պաշարների ցածր մակարդակի հետ:
Վաճառքի հանելու հատկացված կարտոֆիլի ներմուծմանը զուգահեռ, 2020 թվականին նախորդ տարվա համեմատ էապես աճել է նաև սերմացու կարտոֆիլի ներմուծումը` 214%-ով: Սերմացու կարտոֆիլի ներմուծման այս կտրուկ աճը հաստատում է, որ ֆերմերները զգալիորեն ավելի շատ կարտոֆիլի պալար են տնկել, քան 2019 թվականին: Իսկ ընթացիկ սեզոնում դեռևս սերմացու կարտոֆիլի ներմուծումը շատ ավելի ցածր է: 2021 թվականի փետրվարին սերմացու կարտոֆիլի ներմուծումը Վրաստան գրեթե երեք անգամ ցածր էր, քան 2020 թվականի համապատասխան ամսում:
Թե՛ նախորդ, թե՛ այս սեզոնին սերմացու կարտոֆիլը ներմուծվել է հիմնականում Գերմանիայից և Նիդեռլանդներից: Չնայած այս սեզոնին, Թուրքիան նույնպես մեծացրել է իր ակտիվությունը Վրաստան սերմացու կարտոֆիլի մատակարարման հարցում:
Չնայած ծանր տարվան, EastFruit-ի հետ զրույցում ֆերմերները նշում են, որ 2021-ին նրանք կշարունակեն նույն ծավալներով ցանել կարտոֆիլ և չեն պատրաստվում կրճատել բերքարտադրությունը: Թերեւս նրանք ունեն իրենց սեփական արտադրության սերմացու կարտոֆիլի բավարար պաշարներ: Այնուամենայնիվ, եթե մենք սկսենք հետ մնալ շուկայական կարտոֆիլի գների դինամիկայից և Վրաստան սերմացու կարտոֆիլի ներկրման նվազումից, ապա, ամենայն հավանականությամբ, կարտոֆիլի հողատարածությունները դեռ կարող են նվազել:
Վրաստանում կարտոֆիլի նոր սեզոնը կսկսվի հունիսին: Ավանդաբար, վաղահաս դաշտային կարտոֆիլի առաջին բերքը կստանան Քվեմո Քարթլիի հարավային շրջանի ֆերմերները: Սեպտեմբերից շուկայում կհայտնվի Սամցխե-Ջավախքի ուշահաս կարտոֆիլը, որտեղ կան համապատասխան կլիմայական պայմաններ ուշ կարտոֆիլ աճեցնելու համար, ինչն ապահովում է սպառումը ձմռան և գարնան ամիսներին:
Չնայած Վրաստանը դեռ չի սկսել կարտոֆիլ հավաքել դաշտերից, շուկայում արդեն հայտնվել է ջերմոցային կարտոֆիլը: Անցյալ շաբաթ գների մոնիտորինգի արդյունքների համաձայն՝ վաղահաս կամ «երիտասարդ» կարտոֆիլն արժե 4-5 լարի (1,17–1,47 ԱՄՆ դոլար): Անցյալ տարի այս ժամանակ շուկայում դեռ չկար վաղահաս վաճառքի համար նախատեսված կարտոֆիլի խմբաքանակ:
Աղբյուրը՝ EastFruit
