Ուկրաինայում պատերազմի մեկնարկից հետո աշխարհաքաղաքական, նաև քաղաքական նոր իրողություններում Հարավային Կովկասի երկրների դիրքի և այլնի մասին JNEWS-ը զրուցել է Վրաստանի ռազմավարական վերլուծության կենտրոնի (GSAC) առաջատար փորձագետ Գելա Վասաձեի հետ։
Ուկրաինայում պատերազմի սկզբից անցել է գրեթե կես տարի։ Ինչպե՞ս աշխարհը բաժանվեց:
– Բոլորը գրեթե մի ուղղությամբ գնացին։ Ամբողջ խոսակցություններն այն մասին, որ Ռուսաստանը հեշտությամբ կարող է հաղթել բոլորին, ավարտվեց նրանով, որ Ուկրաինան, որն այն ժամանակ ծանր զենք չուներ, ունենալով միայն ջավելիններ և սթինգերներ, որոնք իրականում պարտիզանական պատերազմի զենք են, կարողացավ կանգնեցնել Ռուսաստանին։ Նրան հաջողվեց ստիպել Ռուսաստանին հեռանալ հյուսիսային շրջաններից և կարողացավ դիմակայել Դոնբասում հարձակմանը: Այժմ պատերազմի հաջորդ փուլն այն է, թե ինչ կլինի, երբ Ուկրաինան ունենա ծանր սպառազինություն։
Մյուս պահն այն է, որ եթե միանգամից մի քանի բանկ անջատես SWIFT-ից և ինչ-որ պատժամիջոցներ մտցնես, դա չի հանգեցնում մեծ երկրի տնտեսության փլուզմանը։ Այս ամենով տնտեսությունը ռիսկերի է ենթարկվում, այո։ Ամեն ինչ վատանում է, բայց այս ամենի հետ մեկտեղ՝ դա ճակատագրական չէ։ Սա երկրորդ եզրակացությունն է, որ մենք կարող ենք անել, ընդ որում, եթե դու Եվրոպային նավթ ու գազ չես վաճառում, ապա կարող ես նավթ ու գազ վաճառել Չինաստանին, Հնդկաստանին, թեկուզ ավելի ցածր գնով։ Երրորդ եզրահանգումն այն է, որ եթե չկան պահեստամասեր, ժամանակակից տեխնոլոգիաներ, ապա արտադրությունը դադարում է։ Եվ չորրորդ եզրահանգումն այն է, որ եթե մեծ երկրին փնովում են, ապա ամբողջ աշխարհում դեֆիցիտ ու թանկացում է լինում։ Ահա 4 եզրահանգում, որոնք կարելի է անել:
Բացարձակ պարզ դարձավ, ոչ թե այն՝ թե ով ում է պաշտպանում, այլ այն, թե ով ինչ շահեր ունի։ Ինչ վերաբերում է Եվրոպային, Եվրոպայի համար շատ դժվար էր հրաժարվել Ռուսաստանի հետ առևտրից, բայց Եվրոպան հիանալի հասկանում էր, թե ինչ է իրեն սպասվում, եթե Ուկրաինան հանկարծ պարտվի։ Որովհետև Կիևի ուղղությամբ արձակված արկերի վրա գրված չէր Կիևի և նույնիսկ Վարշավայի վրա, այլ գրված էր Բեռլինի վրա։ Եվ Եվրոպայում քաղաքական գործիչները հիանալի հասկացան այս «կատակը» և հասկացան, որ դա կատակ չէ։
Եվրոպայի հետ ամեն ինչ պարզ է՝ կոլեկտիվ Արեւմուտքն այս հարցում կոլեկտիվ չէր։ Չնայած այդ ամենի հետ մեկտեղ բոլորն ուզում են նվազագույնի հասցնել իրենց կորուստները, դա հասկանալի է։ Եվ բոլորն ուզում են ինչ-որ կերպ դուրս գալ այս իրավիճակից, այսինքն՝ այն, որ Եվրոպան հրաժարվելու է ռուսական գազից, ակնհայտ էր։ Բայց այն, թե ինչպես Եվրոպան կհրաժարվի ռուսական գազից, ինչ ճանապարհով և ինչ գնով, ահա թե ինչի համար են այժմ որոշակի հակամարտություններ ընթանում։
Ո՞րտեղ է Հարավային Կովկասի երկրների տեղը աշխարհաքաղաքական նոր իրողություններում։
«Մի կողմից՝ Վրաստանը «Rammstein»-ի անդամ է, այն ընդլայնված հակառուսական կոալիցիա է։ Վերջինս ՆԱՏՕ-ի ասպիրանտ է և այլն։ Բնականաբար, Վրաստանը միացավ բոլոր միջազգային պատժամիջոցներին։ Բայց կա նաև մեդալի մյուս կողմը և դա այն է, որ Վրաստանը հրաժարվեց իր ազգային պատժամիջոցները կիրառելուց։ Մեր հարեւաններից ոչ մեկը ազգային պատժամիջոցներ չի կիրառել, բայց Վրաստանը միշտ շոգեքարշից առաջ էր վազում, սա մեկ։ Երկրորդ՝ Վրաստանն այն երկրների թվում էր, շեշտում եմ, որոնց կասկածում են պատժամիջոցները շրջանցելու մեջ։ Այնտեղ էին մեր հարեւաններից, այդ թվում՝ Թուրքիան, Իրանը և Հայաստանը։ Ադրբեջանը, ի դեպ, չհայտնվեց այդ ցուցակում։
Ավելի քան վստահ եմ, որ Ադրբեջանի միջոցով ևս իրականացվում է պատժամիջոցների որոշակի շրջանցում։ Բայց պետք է լավ հասկանալ, որ այդ շրջանցումն իրականացվում է ԱՄՆ-ից հետո։ Բանն այն է, որ երբ խոսում ենք պատժամիջոցների մասին, կան որոշ բաներ, որոնք ԱՄՆ-ն, միևնույն է, պետք է գնի Ռուսաստանից։ Օրինակ՝ տիտանը, հազվագյուտ հողային տարրերը և այլն։ Մի բան է, երբ համաձայնվում են և նման լուսաբեր պատուհան է բացվել, որի միջոցով կարող ես դա անել, և մեկ այլ բան է, երբ առանձին գործարարներ, իշխանությունների իմացությամբ կամ առանց դրա, փորձում են փող աշխատել սրանով։ Եթե առանց իշխանությունների իմացության, ապա դա արդեն հատուկ ծառայությունների բացն է։ Ուստի Ադրբեջանն այնտեղ չկա։
Ո՞ր պատժամիջոցներից են խուսափում Վրաստանն ու Հայաստանը:
– Դարձյալ այնտեղ նշված չէ, թե ինչ, բայց եթե խոսքը Հայաստանի մասին է, ապա Հայաստանի մասին առաջին անգամ է նշվում։ Իսկ Վրաստանի մասին սա մի ամբողջ «պիես» է՝ բազմաթիվ ակտերով։ Ուկրաինացիներն ի սկզբանե սկսեցին խոսել պատժամիջոցները շրջանցելու մասին։ Եվ կարծես թրոլլինգ լիներ, Արեստովիչն էր, Պոդոլյակը, վրաց իշխանությունները հարվածի տակ ընկան։ Հայաստանում այս ամենը պարզապես չկար, որ հասկանաք։ Ես միշտ ասում էի, որ մտածում եմ՝ ուղղակի թրոլլինգ են անում, թե՞ սա ԱՄՆ-ի տեղեկություն է, որը ԱՄՆ-ն դեռ չի բարձրաձայնում։ Պարզվեց՝ երկրորդը: Ինքը՝ Մաքֆոլնն (Ուկրաինայի համակարգողը) է խոսել պատժամիջոցների մասին։ Պարզ դարձավ, որ սա լուրջ է։ Պետք է լավ հասկանալ, թե Վրաստանում, թե Հայաստանում, և թե Ադրբեջանում մեր երկրներից շատերը մեծ բիզնեսներ ունեն Ռուսաստանում, կապված են ռուսական բիզնեսի հետ։ Եվ պարզ է, որ իրենք իրենց կապերով ուզում են իրացնել:
Ինչ վերաբերում է Վրաստանին, ապա այստեղ մենք նաև ունենք Բիձինա Իվանիշվիլիին՝ փաստացի լիիրավ սեփականատիրոջը, ով, իհարկե, կարողություն է դիզել Ռուսաստանում, ով, իհարկե, հսկայական կապեր ունի այնտեղ։ Հասկանալի է, որ այս բոլոր կապերն այժմ գործում են։ Որովհետեւ պատժամիջոցների շրջանցումը նույնպես մեծ գումարներն են, բայց նաեւ՝ հսկայական ռիսկ։ Այժմ մենք գտնվում ենք հետեւյալ իրավիճակում, եթե խոսքը Վրաստանի մասին է, ապա տեսնում ենք իշխանությունների կողմից խիստ հիստերիկ արձագանք, քանզի պարզ է, որ Բիձինա Իվանիշվիլիի նկատմամբ պատժամիջոցները դա պատժամիջոցներ են «Վրացական երազանքի» դեմ։ Իսկ եթե սկսեն «տապալել», ապա մեր իշխանության համար լավ բան չի լինի։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա նա սկսել է շատ ակտիվ գործել եվրոպական ու ամերիկյան թրեքի վրա, այնտեղ մարդիկ կան, ում հետ կարելի է աշխատել, ընդհանրապես մարդիկ աշխատում են, որ իրենց համար անվտանգության բարձիկ ստեղծեն։ Որովհետեւ պարզ է, որ Հայաստանի կախվածությունը Ռուսաստանից բավականին մեծ է։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա, ամենայն հավանականությամբ, պայմանավորվածություն կա ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի միջև, որպեսզի Ադրբեջանն իրենց միջև լինի որոշակի միջնորդ։
Ի՞նչ հետևանքներ կարող են ունենալ Հայաստանի ու Վրաստանի պատժամիջոցները շրջանցելու մեղադրանքները։
– Հայաստանի համար, կարծում եմ, կարող է հետևանք ունենալ այն առումով, որ բիզնեսի ներկայացուցիչները կարող են հայտնվել պատժամիջոցների տակ, բայց կասկածում եմ, որ դա այդպես կլինի Հայաստանի իշխանությունների համար։ Միանգամայն հնարավոր է, որ դա Փաշինյանի կողմից օգտագործվի իր հակառակորդների մնացորդները մաքրելու համար, տեղի է ունենում զտում, և այն ընթանում է երկրի ներսում։ Ինչ վերաբերում է Վրաստանին, ապա այստեղ խոսքը իշխանությունների ներկայացուցիչների և իշխանությունների գլխավոր, միակ ներկայացուցիչ Բիձինա Իվանիշվիլիի նկատմամբ կոնկրետ պատժամիջոցների մասին է։ Եվ այստեղ ակնարկները չափազանց թափանցիկ են, այն աստիճան, որ Եվրահանձնաժողովը խոսում է ապաօլիգարխացման մասին և այլն։ Հայաստանում սրանք պատժամիջոցներ են գործարարների և ռուսամետ ուժերի դեմ։ Իսկ տվյալ դեպքում դրանք կլինեն պատժամիջոցներ Վրաստանի դեմ:
