Ռուսաստանի սուվերեն պարտքի դեֆոլտի մասին, որի մասին հաղորդել են ԶԼՄ-ները, թե ինչպես դա կազդի Ռուսաստանի և ռուբլու փոխարժեքի վրա, և շատ ավելիի մասին, Jnews-ը զրուցել է GSAC-ի (Վրացական ռազմավարական վերլուծության կենտրոնի) քաղաքագետ և տնտեսագետ Վալերի Ճեճելաշվիլիի հետ։
Ի՞նչ է նշանակում Ռուսաստանի սուվերեն պարտքի դեֆոլտ, որի մասին այսօր տեղեկություն է տարածվել ԶԼՄ-ների կողմից:
– Սա նշանակում է, որ երկիրը կորցնում է հեղինակությունը միջազգային տնտեսական հարաբերություններում, ինչպես նաև գրավչությունը, ինչը ամենակարեւորն է։ Այսինքն՝ ստացվում է, որ պետությունը, պարզ ասած, չի կարող պատասխանատվություն կրել իր ստանձնած պարտավորությունների համար։ Եվ սա ազդում է ամեն ինչի վրա՝ ներդրումային միջավայրի, գրավչության, զարգացման հնարավորությունների և այլնի։ Պատկերացրեք, դա նույնն է, եթե ձեզանից պարտքով գումար վերցնեն, իսկ հետո մեկ տարի անց, երբ արդեն գումարը քեզ պետք է վերադարձնեն, չվերադարձնեն, և ասեն՝ էլի գումար տուր, դու էլի կտա՞ս։ Իհարկե, ոչ: Այսպես է լինում պետությունների միջև ևս, ոչ միայն պետությունների միջև, սա է նաև միջազգային վարկանիշային գործակալությունների նկատմամբ վերաբերմունքն է, որոնք այս որոշումն են կայացնում, սրանք միջազգային ֆինանսական ինստիտուտներ են, որոնք փակում են հաղորդակցման և ֆինանսական ռեսուրսների տրամադրման ուղիները և այլ։ Սա շատ, շատ վատ է պետության համար։ Եվ այս վիճակից պետությունը, սկզբունքորեն, կարող է դուրս գալ միջազգային ֆինանսական հանրության կոնսոլիդացված աջակցությամբ, և դա սովորաբար արվում է, երբ պետությունը հայտարարում է ֆինանսական ճգնաժամի հաղթահարման հատուկ ծրագրի մասին, նշանակում է տեխնիկական կառավարություն, որը սովորաբար անշնորհակալ գործ է անում, և, հետո դրա պատճառով, որոշ ժամանակ անց հրաժարական է տալիս… Բայց սա դասական իրավիճակում։
Այս դեպքում, Ռուսաստանի հետ կապված, այս ամենը բարդանում է նրանով, որ կա կոնկրետ քաղաքական ենթատեքստ, որը կայանում է նրանում, որ Ռուսաստանը ագրեսիվ, գրավչական պատերազմ է մղում իր հարևանի՝ Ուկրաինայի դեմ՝ խախտելով միջազգային իրավունքի բոլոր սկզբունքներն ու նորմերը: Ուստի գործնականում այստեղ ճգնաժամը հաղթահարելու տեխնիկական կառավարման սկզբունքը չի գործում:
Առավել ևս, որ ռուսական քաղաքական էլիտան իրական է, այն դժվար թե, առհասարակ, համաձայնվի այս տարբերակին։ Դեպի ուր եմ տանում խոսքս, ուզում եմ ասել, որ այստեղ իրավիճակը շատ ավելի բարդ է, քան դասական ֆինանսական դեֆոլտի դեպքում։ Դեռևս բարդանում է Ռուսաստանի քաղաքական մեկուսացումը, որն արտահայտվում է այս անթիվ, անհամար պատժամիջոցների փաթեթներում։ Միայն Եվրամիությունը պատժամիջոցների 6 փաթեթ է ներկայացրել։ Ներկայումս աշխատում է 7-րդի շուրջ: Այս իրավիճակներում ամեն ինչ էլ ավելի է բարդանում:
Սակայն Ռուսաստանը պնդում է, որ ի վիճակի է վճարել պետական պարտքը, իրականում որքանո՞վ է ՌԴ-ն ի վիճակի դա անել։
– Այն, որ Ռուսաստանի տնտեսությունը խնդիրներ ունի, մեծ գաղտնիք չէ։ Բայց գործը միայն իր պարտավորությունները վճարելու համար Ռուսաստանից ֆինանսական միջոցների տեխնիկական հասանելիության մեջ չէ։ Այս ամենն ավելի է բարդանում քաղաքական ենթատեքստով ևս, ինչպես ես դա արդեն նշեցի: Ուստի այս ամենը պետք է լուծվի համալիր կերպով, պետք է որոշվել և մտածել այս հարցի շուրջ համալիր կերպով։ Այսինքն՝ այս դեպքում տեխնիկական դեֆոլտի և ֆինանսական դեֆոլտի հիմնախնդիրը լուծելու հիմնաքարը, այս իրավիճակի լուծման բանալին, Ռուսաստանի միջազգային հարաբերությունների համակարգ վերադարձն է որպես լիարժեք խաղացող սկզբունքների և միջազգային իրավունքի նորմերի հիման վրա։ Սա այն գլխավոր հիմնարար բաղադրիչն է, որը թույլ կտա Ռուսաստանին լուծել իր համար մնացած բոլոր խնդիրները։ Այստեղ է գտնվում այն հարցերի լուծման բանալին, որոնցում Ռուսաստանի համար բնականոն տնտեսական վիճակին վերադառնալու հետագա բացերն ու հեռանկարները ստանում են իրական ուրվագծեր։
Մինչ այդ կար հարց նաև այն մասին, որ պատժամիջոցների շրջանակներում Ռուսաստանը չի կարողանա վաճառել իր ոսկին, սա խաղա՞ց իր դերը:
-Իհարկե, նավթից ու գազից հետո փոխարկելի արժույթով ամենաշատ եկամուտը Ռուսաստանը ստացել է ոսկու արտահանումից։ Բայց այստեղ կա ևս մի հարց, մի բան է, որ դու ունես ինչ-որ միջոցներ, ազատ փոխարկելի արժույթով դոլարով, եվրոյով և այլն, և մի այլ բան է, թե ինչ կարող ես դու գնել այդ գումարով, և փաստորեն Ռուսաստանը կտրված է համաշխարհային տեխնոլոգիական շուկաներից։ Պատժամիջոցային ցուցակներում ներառված են գրեթե բոլոր բարձր տեխնոլոգիական ապրանքները, ուստի նույնիսկ միջոցների առկայությունը չի լուծում Ռուսաստանի տնտեսական զարգացման հարցերը։ Որովհետև նա կրկին բախվում է միջազգային հարաբերությունների համակարգում մեկուսացման խնդիրներին՝ իր ագրեսիվ, գրավչական քաղաքականության հետևանքով, որը հիմնված է միջազգային իրավունքի սկզբունքների և նորմերի խախտման վրա։ Այսպիսի անհաղորդ շրջան, որի մեջ Ռուսաստանն իրեն ինքն է մղել, և, սկզբունքորեն, ինքը պետք է ելք գտնի այս շրջանից, և ելքը առնվազն փետրվարի 23-ի դիրքերի վերադարձն է, իր բոլոր զորքերի դուրս բերումն Ուկրաինայի օկուպացված տարածքից և Դոնբասի ու Ղրիմի տարածքների շուրջ բանակցությունների մեկնարկը։ Այս դեպքում նա որոշակի շանսեր ունի, բայց որքան շուտ դա արվի, այնքան լավ Ռուսաստանի համար, որքան ուշ, այնքան ավելի դժվար է լինելու։
Դեֆոլտը կազդի՞ ռուբլու փոխարժեքի վրա:
Սկզբունքորեն դա մեծ նշանակություն չունի, քանի որ ռուբլու այսօրվա փոխարժեքը ռուբլու լիարժեք փոխարժեքը չէ։ Փոխարժեքը ձևավորվում է առաջարկի և պահանջարկի հիման վրա՝ դա այն է, որտեղ ուզում ես, երբ ուզում ես և որքան ուզում ես, այդքան ռուբլի էլ գնում ես և որտեղ, երբ և որքան ուզում ես, այդքան դոլար էլ գնում ես կամ վաճառում: Այստեղ դոլարը վաճառել հնարավոր է, բայց գնել՝ ոչ, այնպես որ սա լիովին իրատեսական փոխարժեքը չէ, սա առաջին հերթին: Երկրորդ, եթե նույնիսկ իրավաբանական անձն ունի որոշակի քանակությամբ դոլար, ինչպես և պետությունը, նա չի կարող միջառևտրային գործարք իրականացնել, քանի որ բոլոր անհրաժեշտ, կարևոր, բարձր տեխնոլոգիական ապրանքները, օրինակ՝ չիպերը, գտնվում են պատժամիջոցների տակ, հետևաբար, նույնիսկ ռուբլով դոլար գնելու իմաստը կորում է, այս ամենը ձևավորում է այս փոխարժեքը, որն իբր ներկայացվում է որպես շատ կայուն, ուժեղ, ամրապնդվող, բայց իրականում դա բացարձակապես չի արտացոլում տնտեսական իրողությունները։
Վալերի Ճեճելաշվիլին 2016 թվականից Վրաստանի ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների հիմնադրամի ավագ գիտաշխատող է: 1989-ի հոկտեմբերից հանդիսանում է դիվանագետ: Տարբեր պաշտոններ է զբաղեցրել Վրաստանի Արտաքին գործերի նախարարությունում՝ երկրորդ քարտուղարից մինչ Արտաքին գործերի փոխնախարար (1998-2000): Նա ֆինանսների նախարարն է եղել 2005 թ.-ին և Արտաքին գործերի առաջին փոխնախարարը (2005-2007): Նա Ուկրաինայում Վրաստանի արտակարգ և լիիրավ դեսպան է եղել (1994-1998թ.թ.), ինչպես նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնությունում (2004-2005 թ.թ.), զբաղեցրել է նաև Սևծովյան տնտեսական համագործակցության գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը, ինչպես նաև եղել է «Ժողովրդավարության և տնտեսական զարգացման կազմակերպության (ՎՈւԱՄ) գլխավոր քարտուղարը (2007-2016 թ.թ.):
