Չնայած այն հանգամանքին, որ 2020 թվականին համավարակի պատճառով Վրաստանի տնտեսական կախվածությունը Ռուսաստանից նվազել է՝ 2021 թվականին այն կրկին աճել է, թեև զբոսաշրջության ոլորտում անկում գրանցվելու պատճառով այն դեռ չի հասել 2019 թվականի մակարդակին։ Այս մասին է վկայում «Transparency International – Georgia»-ի անցկացրած ուսումնասիրությունը։
Ըստ ՀԿ-ի տվյալների՝ 2020 թվականին Վրաստանը արտահանումից, զբոսաշրջությունից և Ռուսաստանից ստացվող դրամական փոխանցումներից վաստակել է մոտ 900 միլիոն ԱՄՆ դոլար (ՀՆԱ-ի 5,7%-ը), իսկ 2021 թվականին՝ մինչև 1,3 միլիարդ դոլար (ՀՆԱ-ի 6,7%-ը):
Միևնույն ժամանակ, 2021 թվականին Ռուսաստանից Վրաստան է ժամանել 213 հազար այցելու, ինչը կազմում է զբոսաշրջիկների ընդհանուր թվի 11,3 տոկոսը։ Ինչ վերաբերում է փոխանցումների ընդհանուր ծավալում Ռուսաստանի Դաշնությունից ստացվող դրամական փոխանցումներին, ապա դրանց մասնաբաժինը նվազում է, թեև դրանք շարունակում են մնալ երկրի բնակչության եկամտի կարևոր աղբյուրը։ 2021 թվականին Ռուսաստանից Վրաստան է փոխանցվել 411 մլն դոլար, որը կազմել է արտերկրից կատարված փոխանցումների ընդհանուր ծավալի 17,5%-ը։ 2019 թվականին այս ցուցանիշը կազմում էր մինչև 25%։
Ուսումնասիրության արդյունքների հիման վրա «Transparency International – Georgia»-ն մշակել է առաջարկներ.
. Վրաստանի կառավարությունը պետք է նվազագույնի հասցնի Ռուսաստանից տնտեսական կախվածությունը, ուստի հետհամավարակային շրջանում Թբիլիսին պետք է ավելի ակտիվ աշխատի արտահանման շուկաների դիվերսիֆիկացման ուղղությամբ, հատկապես գինու արտահանման ոլորտում:
. Տեղական ցորենի արտադրությունը պետք է հնարավորինս խրախուսվի, և դրա ներմուծումը պետք է դիվերսիֆիկացվի: Պետական բյուջեից սուբսիդիաներ (դրամաշնորհներ, արտոնյալ վարկեր և այլն) չպետք է տրամադրվեն ձեռնարկություններին, որոնք մեծացնում են վերջիններիս տնտեսական կախվածությունը Ռուսաստանից:
. Ի տարբերություն նախորդ տարիների, Ռուսաստանը չպետք է լինի զբոսաշրջիկների գրավչության առումով թիրախային շուկա: Մարքեթինգային գործունեությանը հատկացվող ռեսուրսները պետք է ավելի ակտիվորեն ուղղվեն այլ երկրներին, ներառյալ այն երկրները, որոնք ապահովում են բարձր բյուջետային զբոսաշրջիկներին:
. Պետք է կարգավորվի ռուսական ընկերությունների մասնակցությունը պետական գնումներում: Անվտանգության նպատակով անհրաժեշտ է առանձնացնել այն ապրանքներն ու ծառայությունները, որոնց գնումը ռուսական ընկերություններից կարգելվեն կամ կսահմանափակվեն: Պետք է սահմանափակվեն նաև ռուսական ընկերությունները, որոնց նկատմամբ Վրաստանի գործընկեր երկրները պատժամիջոցներ են կիրառել՝ Ուկրաինայի դեմ ագրեսիայի պատճառով։
«Transparency International – Georgia»-ի ուսումնասիրության համաձայն, ընդհանուր առմամբ, Վրաստանում գրանցված է ավելի քան 7000 ընկերություն, որոնք ամբողջությամբ կամ մասնակի պատկանում են Ռուսաստանի Դաշնության ընկերություններին և/կամ քաղաքացիներին։ 1230-ը գրանցվել են 1995-2012 թվականներին, իսկ մոտ 5500-ը՝ 2013-2020 թվականներին: Մասնավորապես, 2018 թվականին գրանցվել են ռեկորդային թվով նոր իրավաբանական անձինք՝ մոտ 1200: Միևնույն ժամանակ նշվում է, որ Վրաստանում ընկերությունների սեփականատեր հանդիսացող ՌԴ քաղաքացիների կեսից ավելին ունեն վրացական ազգանուններ։
Ըստ ՀԿ-ի՝ խոշոր ռուսական ընկերությունները ներկայացված են երկրի տնտեսության բոլոր ոլորտներում՝ ներառյալ էներգետիկան, ծանր և թեթև արդյունաբերությունը, տրանսպորտային ենթակառուցվածքը, ֆինանսական հատվածը, հաղորդակցությունը, մոլախաղային բիզնեսը, ռեստորանները և հյուրանոցները:
Ըստ ուսումնասիրության՝ 2011-2021 թվականներին պետական գնումներին մասնակցել է 410 ռուսական ընկերություն։ Նրանք ստացել են պայմանագրեր՝ մինչև 590 մլն լարիի չափով, ինչը կազմում է 2011-2021 թվականներին պետական գնումների վրա ծախսված գումարի մոտ 1,4%-ը։
