Երիտասարդների շրջանում զբաղվածության հնարավորությունների բացակայությունը, կանանց շրջանում գյուղմթերքի իրացման խնդիրը, տարեցների համար դեղերի անբավարար գումարը, այս և այլ խնդիրները բացահայտվել են Նինոծմինդայում բնակվող երեք խոցելի խմբերի կարիքների ուսումնասիրության ժամանակ, որը Սամցխե-Ջավախքի մեդիա կենտրոնը իրականացրել է «Ինքնակառավարում տեղական համայնքի համար» ծրագրի շրջանակներում։
Ծրագրի նպատակն էր բացահայտել Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետում չներկայացված խմբերի կարիքները և նպաստել այդ կարիքների արտացոլմանը տեղական ինքնակառավարման ընտրություններին մասնակցող քաղաքական կուսակցությունների ծրագրերում:
Լուսանկարում՝ Նպատակային խմբի կարիքների առաջնահերթությունների բացահայտում
Նինոծմինդայում հոկտեմբերի 2-ին կայացած ՏԻՄ ընտրություններին մասնակցել է ութ քաղաքական կուսակցություն և մեկ անկախ թեկնածու։ «Վրացական երազանքի» քաղաքապետի թեկնածու Անիվարդ Մոսոյանին վստահություն է հայտնել ընտրողների 79 տոկոսը։
Քաղաքային խորհուրդ են անցել ընդհանուր առմամբ չորս կուսակցություններ՝ «Եվրոպական Վրաստանը», «Միացյալ ազգային շարժումը», «Գախարիան հանուն Վրաստանի» և «Վրացական երազանք՝ դեմոկրատական Վրաստան»:
Ավագանու համամասնական ցուցակում ընդգրկվել են միայն երեք ընդդիմադիր կուսակցությունների ներկայացուցիչներ։ Բացարձակ մեծամասնությունը կրկին հաղթեց «Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»-ը։ Բոլոր տասը մեծամասնական ընտրատարածքներում ընտրված բոլոր պատգամավորները իշխող կուսակցության ներկայացուցիչներ են։
Առանձին խմբերի՝ երիտասարդների, կանանց, տարեցների խնդիրներն ու դրանց լուծման ուղիները մասամբ ներառվել են «Վրացական երազանք»-ի քաղաքապետի թեկնածու, իսկ հիմա արդեն Նինոծմինդայի քաղաքապետ Անիվարդ Մոսոյանի նախընտրական ծրագրում։ Բացի իշխող թիմից, մյուս քաղաքական կուսակցությունները նախընտրական պաշտոնական ծրագիր և խոստումներ չեն ունեցել հատկապես Նինոծմինդայի համար։ Դրանք սահմանափակվում էին շտաբների կողմից հրապարակված ընդհանուր ծրագրերով։ Նրանք գրավոր կերպով կիսվեցին Նինոծմինդացիների կարիքների վերաբերյալ իրենց ապագա տեսլականներով։
Նինոծմինդայի երիտասարդների խնդիրներից մեկն է հրապարակների և մարզահրապարակների բացակայությունը: Հանդիպման միակ վայրը քաղաքի կենտրոնում գտնվող այգին է։ Ե՛վ քաղաքում, և՛ գյուղերում չկան ժամանցի վայրեր։ Այս խնդրի մասին կուսակցությունների կարծիքները և խոստումները հեևյալն են:
«Եվրոպական Վրաստան».
Կուսակցության ներկայացուցիչը համարում է, որ «Սպորտի զարգացումը պահանջում է տարբեր մարզական մարզիչների աջակցություն տեղական բյուջեից»,- մոնիթորինգի խմբի հարցերին ի պատասխանել «Եվրոպական Վրաստան»-ը։
«Միացյալ ազգային շարժում»
«Գյուղերում պետք է նորմալ պայմաններ ստեղծվեն, որպեսզի երիտասարդներն իրենց ազատ ժամանակն արդյունավետ անցկացնեն։ Մշակույթի տներում երիտասարդների համար պետք է լինի համապատասխան ժամանակակից սարքավորումներով սենյակ։ Նաև Նինոծմինդայի ուսանողական-երիտասարդական տունը պետք է հագեցած լինի ակտիվ գործունեության համար ժամանակակից սարքավորումներով»,- մոնիթորինգի խմբի հարցերին պատասխանել է «Միացյալ ազգային շարժման» ներկայացուցիչը։
«Գախարիան Վրաստանի համար»
«Գյուղական համայնքների ֆունկցիոնալությունը կորցրած շենքերը պետք է հագեցվեն ժամանակակից տեխնիկայով, որպեսզի դառնան տարաբնույթ միջոցառումների տարածք և ազատ ժամանակի ժամանցային վայր երիտասարդների համար։ Դրա համար ռեսուրսներ կան»,- ասաց կուսակցության թիվ մեկ պատգամավորի թեկնածու Նարինե Գինոսյանը։
«Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»
«2021-2023 թվականներին նախատեսվում է մի քանի գյուղերում մարզադահլիճների և մինի մարզահրապարակների վերականգնում և կառուցում»,- կարդում ենք «Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»-ի նախընտրական ծրագրում։
«Ինչ վերաբերում է հրապարակների դասավորությանը, ապա 2021 թվականին նախատեսվում է մեկ նոր հրապարակ կառուցել Նինոծմինդա քաղաքում, իսկ «Նորացված շրջաններ» ծրագրի շրջանակներում Նինոծմինդա քաղաքում սկսվել է 2 զբոսայգու վերականգնումը։ Այս նախագծերի իրականացման համար տեղական բյուջեից միջոցներ կհատկացվեն»,- ասված է քաղաքապետի թեկնածու Անիվարդ Մոսոյանի հարցերին մոնիթորինգային խմբի պատասխանում։
Նինոծմինդայում երիտասարդները դժգոհ են նաև մասնագիտական ուսուցման, վերապատրաստման, պրակտիկայի հնարավորությունների բացակայությունից, այդ ամենից ելնելով կան զբաղվածություն խնդիրներ: Այդ խնդրի վերաբերյալ կուսակցությունների տեսլականները հետևյալն են:
«Եվրոպական Վրաստան»
«Մենք պետք է աշխատենք երիտասարդների հետ, որպեսզի ցուցադրենք նրանց հմտությունները, պետք է աշխատենք տարբեր կազմակերպությունների հետ, որոնք կօգնեն երիտասարդներին աշխատանքի տեղավորել ըստ իրենց հմտությունների», – ասաց «Եվրոպական Վրաստան» կուսակցության ներկայացուցիչը։
«Միացյալ ազգային շարժում»
«Նինոծմինդայում պետք է ստեղծվի արհեստագործական ուսումնարան, որը կլինի Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետի հաշվեկշռի վրա»,- այսպիսի դիրքորոշում ունի «Միացյալ ազգային շարժման» ցուցակի առաջին համար Թագուհի Վարդանյանը։
«Գախարիան Վրաստանի համար»
Նինոծմինդայի բոլոր կառույցներում և հաստատություններում երիտասարդների համար պրակտիկա պետք է իրականացվի։ Մենք ունենք դրա պրակտիկան, արդեն մի քանի տարի է, ինչ խթանում ենք երիտասարդության զբաղվածությունը և, իհարկե, մեր կուսակցության ջանքերով այս ծրագիրը հետագայում էլ կզարգացնենք։ Անհրաժեշտ է Նինոծմինդայում հիմնել արհեստագործական-տեխնիկական ուսումնարան՝ տարածաշրջանում անհրաժեշտ մասնագիտություններով»,- հեռուստաքննարկման ժամանակ ասել է «Գախարիան Վրաստանի համար» կուսակցության ցուցակի առաջին համար Նարինե Գինոսյանը։
«Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»
«2021 թվականին Նինոծմինդայի քաղաքապետարանում պրակտիկա է անցել վեց ուսանող։ Վերջին չորս տարում ինքնակառավարման համակարգում աշխատանքի է տեղավորվել 5 շրջանավարտ: Մեր շահերից է բխում ավելի շատ երիտասարդների աշխատանքի տեղավորել տարբեր մունիցիպալ բաժիններում»,- այսպիսին է «Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»-ի դիրքորոշումը։
«Դա կնպաստի երիտասարդների ներգրավմանը քաղաքապետարանի առօրյա գործունեությանը և նրանց նախաձեռնած ծրագրերի իրականացմանը»,- գրել է քաղաքապետի թեկնածու Անիվարդ Մոսոյանը ընտրություններից մեկ օր առաջ հրապարակված իր նախընտրական ուղերձում։
Նինոծմինդայի կանայք նշում են, որ իրենց հիմնական մարտահրավերը կապված է գյուղապրանքի վաճառքի հետ։ Նրանց մեծ մասը հողի մշակությամբ է զբաղվում։ Ինչ ունեն ասելու նրանց կուսակցությունները:
«Եվրոպական Վրաստան»
«Պայմանավորվածություն կարելի է ձեռք բերել համապատասխան նախարարության հետ՝ պաշտպանելու արտադրողների և սպառողների շահերը»։
«Միացյալ ազգային շարժում»
«Նինոծմինդայի կանանց արտադրած ապրանքի իրացման շուկա պետք է փնտրել»։
«Գախարիան Վրաստանի համար»
«Տեղեկատվություն պետք է տրամադրվի, ապրանքի որակի բարձրացման համար համապատասխան մասնագետների խորհրդատվություն և տրամադրում, «Վաճառքը պետք է ապահովվի շուկայի միջոցով»:
«Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»
«Մենք նախատեսում ենք ստեղծել տեղական շուկա, խթանել այս շուկան, որպեսզի ոչ միայն գնորդներ ներգրավենք շրջակա քաղաքապետարաններից, այլեւ վաճառենք մեր արտադրանքը ողջ հանրապետությունում։ Անշուշտ, կարևոր քայլ պետք է արվի ձեռներեցության զարգացմանն աջակցելու համար։ Պետության կողմից առաջարկվող ծրագրերում և դրամաշնորհներում պետք է ներգրավված լինի ձեռներեցությամբ հետաքրքրված բնակչությունը։ Մենք ունենք նաև այս անհատների համար բարենպաստ միջավայր և գյուղատնտեսության զարգացման պայմաններ ստեղծելու ծրագիր»։
Նինոծմինդայում կանայք խոսում են նաև ընտանեկան բռնությունից տուժածներին աջակցելու ծրագրերի բացակայության մասին։ Կանանց խնդիրները բացահայտելիս ֆոկուս խմբի անդամները նշել են, որ կանայք ազատություն չունեն, որոշումները կայացնում են տղամարդիկ՝ ընտանիքում կամ հասարակության մեջ:
«Եվրոպական Վրաստան» կուսակցության դիրքորոշումն այս թեմայի շուրջ նախագծի թիմին անհայտ է։ Մյուս երեք կուսակցությունների տեսակետներն այս հարցում հետեւյալն են՝
«Միացյալ ազգային շարժում»
«Կանանց սենյակում պետք է աշխատակազմ լինի, որը պետք է աշխատի բռնության հարցերով։ Պետք է շենք հատկացնել, որտեղ բնակվելու են բռնության զոհ դարձած կանայք։ Դպրոցում պետք է լինի ընտրովի դաս՝ «Մենք իրավունք ունենք պաշտպանված լինել բռնությունից», հեռուստատեսային քննարկման ժամանակ ասել է ցուցակի առաջին համար Թագուհի Վարդանյանը։
«Գախարիան Վրաստանի համար»
«Կանայք պետք է տեղեկացված լինեն իրենց իրավունքների մասին: Պետք է հատուկ ծրագրեր մտցվեն կանանց համար՝ բարձրացնելու նրանց հմտություններն ու կարողությունները: Պետք է ծրագրեր լինեն իրավաբաններին, հոգեբաններին ծառայություններ մատուցելու համար»,- դիտորդական խմբի հարցերին պատասխանել են կուսակցությունից։
«Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»
«Չնայած քաղաքապետարանում չկա ընտանեկան բռնության զոհերի աջակցության ծրագիր, սակայն քաղաքապետարանի համապատասխան սոցիալական և քաղաքացիական պաշտպանության ծառայության գենդերային հավասարության բաժինը շատ ակտիվ է կանանց առօրյայում: Մենք նաև նախատեսում ենք տեղական բյուջեից բնակարաններ հատկացնել/կառուցել ընտանեկան բռնության զոհ դարձած կանանց համար»,- այսպիսին է «Վրացական երազանք»-ի դիրքորոշումը, որը գրավոր տեղեկացրել է դիտորդական խմբին։
Նինոծմինդայի տարեցների հիմնական մարտահրավերը դեղերի բարձր գինն է, և որակյալ բուժօգնության պակաս հասանելիությունը։ Ինչ են ասում կուսակցություններից.
Ավելի քիչ հասանելի որակյալ բժշկական օգնություն և դեղերի բարձր գին՝ կուսակցական տեսլականներ
«Եվրոպական Վրաստան»
«Սոցիալական աջակցության ծրագրի շրջանակներում տեղական բյուջեում լրացուցիչ միջոցներ են անհրաժեշտ։ Բացի այդ, անհրաժեշտ է խիստ վերահսկողություն սոցիալական աջակցության վրա բյուջեի ծախսման նկատմամբ։ Պետք է լինի առանձին գերատեսչություն, որը կաշխատի դեղատների հետ դեղերին աջակցելու համար»,- հեռուստատեսային քննարկման ժամանակ ասել է կուսակցության խոսնակը։
«Միացյալ ազգային շարժում»
«Անհրաժեշտ է սուբսիդավորել սոցիալապես անապահով տարեցներին՝ բյուջեից դեղեր գնելու համար։ Հնարավոր է բացվի կենտրոն, որտեղ հնարավոր կլինի բնակչությանից դեղեր ստանալ և վերադասավորել դրանց վերաօգտագործումը։ Տեղական բյուջեից միջոցներ պետք է հատկացվեն, իսկ սոցիալապես անապահով խավին ֆինանսավորեն դեղերի արժեքի առնվազն 50%-ը»,- քննարկման ժամանակ ասել է Նինոծմինդայում կուսակցության առաջնորդներից Թագուհի Վարդանյանը։
«Գախարիա եմ Վրաստանի համար»
«Առաջին փուլում անհրաժեշտ է խորությամբ ուսումնասիրել խնդիրը, պետք է ստեղծել տվյալների բազա դեղորայքի հարցում օգնության կարիք ունեցող մարդկանց համար։ Պետք է ստեղծվի կենսական և առաջին անհրաժեշտության դեղերի ցանկ և բյուջեից տրամադրվեն դեղերի ամսական կտրոններ»,- այսպես է ասել Նինոծմինդայում կուսակցության նախագահ Նարինե Գինոսյանը, ով գրավոր տեղեկացրել է դիտորդական խմբին։
«Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»
«Մունիցիպալիտետի բյուջեում չի շեշտվում տարեցների բուժօգնությունը, քանի որ բուժօգնության համար հատկացվող միջոցների օգտագործումը վերաբերում է քաղաքապետարանի բնակչությանը՝ անկախ տարիքից։ Այն հարցը, որ տարեցները սահմանափակ են բժշկական օգնության հասանելիության հարցում, քաղաքապետարանում ակտուալ չէ, նրանք հնարավորություն ունեն նորմալ օգտվել քաղաքապետարանի սոցիալական փաթեթով նախատեսված ծախսերից, և եթե մենք առաջարկում ենք այլ օգնություն՝ տարեցներին բուժօգնություն ցուցաբերելու համար, քաղաքապետարանը ներառվելու է բյուջեում:
Նինոծմինդայի 2022 բյուջեի նախագիծը
Պարզելու համար, թե արդյո՞ք հաջորդ տարվա բյուջեն անդրադառնում է այն խնդիրներին, որոնց մասին խոսում են երիտասարդները, կանայք և տարեցները, ուսումնասիրել ենք Նինոծմինդայի 2022 թվականի բյուջեի նախագիծը։ 2022 թվականին վերը թվարկված բոլոր երեք խոցելի խմբերի խնդիրների լուծումը մասամբ լուծված է։ Գյուղերում նախատեսվում է կառուցել մարզադահլիճ և մանկապարտեզներ, բուժսպասարկումը մասամբ կամ ամբողջությամբ կֆինանսավորվի քաղաքացիների կողմից։
Նինոծմինդայի 2022 թվականի բյուջեն նախագծով սահմանվել է 8 մլն 980 հազար լարի։ Երիտասարդության կարիքների համաձայն՝ 2022 թվականին ծիսական տների, մշակութային օբյեկտների, մարզասրահների վերականգնման համար կծախսվի 900 հազար լարի, ծրագրի շրջանակներում կիրականացվի գյուղ Գանձայիմարզասրահի կառուցում (երրորդ փուլ): Զբոսաշրջիկների համար նախատեսված է հանգստի գոտու կազմակերպում: Նինոծմինդայում կկառուցվի նաև մարզադահլիճ։
Բացի մարզադահլիճներից, Նինոծմինդայի գլխավոր գրադարանը բյուջեից կֆինանսավորվի 83 500 լարիով՝ քաղաքային և գյուղական գրադարաններին աջակցելու համար, որը ներառում է, ի թիվս այլ բաների՝ գրքային ֆոնդի համալրում ժամանակակից գրականությամբ:
Բյուջեում միջոցներ չեն նախատեսվում երիտասարդական նախաձեռնությունների ֆինանսավորման համար, որոնք հնչել են «Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան»-ի նախընտրական խոստման մեջ, երիտասարդական նախաձեռնություններին աջակցումը Նինոծմինդայի երիտասարդության առաջնահերթություններից է։
Կանայք խոսեցին մանկապարտեզների անհրաժեշտության մասին: Այս ուղղությամբ 2022 թվականի բյուջեով նախատեսվում է այգիների կառուցում Ժդանովական, Փոքր Խանչալի և Ռադիոնովկա գյուղերում։ Ղուլալիսի մանկապարտեզում վերականգնողական աշխատանքներ կիրականացվեն։
Ինչ վերաբերում է տարեցներին, ապա նրանց կարիքները մասամբ կապված են բյուջեի 17-րդ հոդվածի հետ, որը նախատեսում է առողջապահություն և սոցիալական ապահովություն։ Այս ոլորտի ֆինանսավորման համար հատկացվել է 697,5 հազար լարի:
Նինոծմինդայի սոցիալապես անապահով բնակչության բուժման համար տեղական բյուջեից հատկացվել է 180 հազար լարի։ Ծրագիրը տրամադրում է ստացիոնար և ամբուլատոր բժշկական ծառայություններ սոցիալապես անապահով ընտանիքներին: Քաղաքացիները կֆինանսավորվեն պետական ապահովագրության վճարումից հետո մնացած գումարի 50%-ով, բայց ոչ ավելի, քան 3 000 լարի։
Ֆինանսավորվում են նաև սոցիալապես անապահով ընտանիքների տվյալների բազայում ստացիոնար-ամբուլատոր բժշկական ծառայությունների կարիք չունեցող անձինք, որոնք ֆինանսավորվելու են պետական ապահովագրության վճարումից հետո մնացած գումարի 40%-ով, բայց ոչ ավելի, քան 2000 լարի։ Իսկ ամբուլատոր բժշկական ծառայությունների դեպքում դրանք կֆինանսավորվեն պետական ապահովագրության վճարումից հետո մնացած գումարի 100%-ով՝ 100 լարիից ոչ ավելի:
Բյուջեով նախատեսված չէ տնային պայմաններում օգտագործվող դեղերի և տնային խնամքի ծրագրերի տրամադրում։
Սրանք են հիմնական առաջնահերթությունները՝ կապված բյուջեի շրջանակներում մեր հարցվողների խնդիրների և դրանց լուծման ուղիների հետ։ Թերի ներկայացված խմբերի կարիքների մի մասն արտացոլվել է «Վրացական երազանք-Ժողովրդավարական Վրաստան» կուսակցության նախընտրական ծրագրում։ Դրանց մի փոքր մասը ներառվել է Նինոծմինդայի 2022 թվականի բյուջեի նախագծում։
Սակայն իշխող կուսակցության նախընտրական խոստումները նախատեսված են 2022-2025 թվականների համար, և այս փուլում դժվար է խոսել այն մասին, թե ինչպես այդ խոստումները իրականություն կդառնան։
Ընդդիմադիր կուսակցությունները նույն մուլտիմեդիա նյութում խոսում են բոլոր երեք խոցելի խմբերի կարիքների և դրանց լուծման ուղիների մասին։ Կկատարվեն խոստումները ավագանիում ներկայացված 4 քաղաքական կուսակցությունների համատեղ աշխատանքով և որքանով բնակչությունը կներգրավվի ավագանու որոշումներում, պարզ կդառնա առաջիկա տարիներին։ Ծրագրի թիմը վերահսկելու է խնդիրների լուծման գործընթացը նաև 2022 թվականին։
Լրագրող՝ Մայա Մամաստարաշվիլի
Զեկույցին մանրամասն կարող եք ծանոթանալ անցնելով հետևյալ հղումով՝
https://drive.google.com/file/d/1RzPVslU-qoD-l_K-f9d3IIrjZMt-uOn6/view?usp=sharing
