COVID-19- ի ազդեցությունը Վրաստանի տնտեսության և լարիի վրա, արդյոք պատկան մարմինների կողմից ամեն հնարավոր բան արվում է երկրի տնտեսությանը աջակցելու համար: Այս և այլ հարցերի շուրջ JNEWS- ը զրուցել է պրոֆեսոր, տնտեսագետ Վլադիմիր Պապավայի հետ:
Ինչպես եք գնահատում կառավարության հակաճգնաժամային ծրագիրը, տնտեսական զարգացման տեսանկյունից որքանով է այն լավը:
«Խնդիրն այն է, որ տնտեսական ճգնաժամը, որը ներկայումս ընթանում է ամբողջ Վրաստանում և ամբողջ աշխարհում, ատիպիկ ճգնաժամ է: Այսինքն, այն չի ձեւավորվել տնտեսությունում: Այս պահի դրությամբ բժշկությունը չի կարող հաղթահարել կորոնավիրուսը և երկիրը դուրս հանել համավարակից, իսկ այդ հարցը ոչ մի կերպ կախված չէ տնտեսագետներից և այն միջոցառումներից, որոնք տնտեսագետները կարող են առաջարկել կառավարությանը: Հակաճգնաժամային ծրագրի միակ նպատակը բնակչությանն օգնելն է, հատկապես բնակչության այն շերտերին, ովքեր սոցիալական օգնության կարիք ունեն, նաև բիզնեսին աջակցելը, որպեսզի երբ համավարակն ավարտվի և երկրի տնտեսությունը սկսի վերականգնվել, բիզնեսը կարողանա սկսել քիչ թե շատ գործել նորմալ պայմաններում: Հետևաբար, համավարակային ճգնաժամի պայմաններում, բոլոր երկրներն և իրենց հակաճգնաժամային ծրագրերը, ուղղված են բնակչության սոցիալական աջակցությանն ու բիզնեսին օգնելուն:
Եվ այնուամենայնիվ, Վրաստանում արվել է այն ամենը, ինչ հնարավոր է այս պայմաններում:
Դա շատ բարդ հարց է: Այս ճգնաժամն ատիպիկ է, ատիպիկ ճգնաժամերի ուղղությամբ կառավարությունը փորձ չունի, աշխարհում գոյություն չունի նման փորձ: Չկան հստակ չափորոշիչներ, երբ հնարավոր կլիներ ասել կառավարության որոշակի միջոցառումները ճիշտ են, թե ոչ: Այս ամենը կարելի է գնահատել այս ճգնաժամի ավարտից հետո: Ես հիմա սա ասում եմ ոչ միայն Վրաստանի, այլ բոլոր երկրների մասին, քանի որ բոլոր երկրները կանգնած են նույն խնդրի առջև՝ անորոշության հետ կապված խնդրի առջև: Ավելին, մենք նույնիսկ չգիտենք, թե երբ բժշկությունը կհաղթահարի կորոնավիրուսը: Մենք նույնիսկ չգիտենք, թե երբ բժշկությունը կկարողանա դեղամիջոց ստեղծել կորոնավիրուսի դեմ պայքարելու համար, երբ պատվաստումը հասանելի կլինի բնակչության մեծ մասի համար, ու որքան արդյունավետ կլինի այդ պատվաստումը: Ուստի կանխատեսումները հստակ չեն: Ելնելով դրանից, այժմ անհնար է ասել Միացյալ Թագավորության, Վրաստանի և Իտալիայի կառավարությունները ճիշտ են գործում: Այսինքն, բոլորը գործում են փորձարկման ու սխալվելու մեթոդներով, և դա ողջ աշխարհում այդպես է: Պետք չէ մոռանալ, որ բացի համավարակից, կա նաև սովորական կյանք, այդ թվում՝ սոցիալական, քաղաքական կյանք, միջազգային հարաբերություններ: Սա իր հետքը նույնպես թողնում է: Օրինակ՝ Վրաստանում տեղի ունեցան ընտրություններ, սա, իհարկե, սրեց համաճարակային իրավիճակը, քանի որ եղավ նախընտրական քարոզարշավ, մարդիկ հանդիպում էին միմյանց, հետո եղան հանրահավաքներ, բողոքի ցույցեր, սա, իհարկե, բացասաբար է ազդում, բայց փաստացի հնարավոր չէ կանգնեցնել կյանքը, և պետք էլ չի դա անել:
Որքանով նպատակահարմար կլիներ չեղյալ հայտարարել խորհրդարանական ընտրությունները:
Նրանք որևէ կերպ չէին կարող չեղարկել ընտրությունները: Եթե նրանք հետաձգեին ընտրությունները, ապա նրանց կմեղադրեին, որ կառավարությունը կորոնավիրուսը օգտագործում է կառավարությանը սատարելու նպատակով, այնպես որ, անկախ նրանից, թե ինչպես կվարվեր կառավարությունը, միշտ էլ կլիներ պարտելի իրավիճակ:
Ճգնաժամի ընթացքում լարիի արժեզրկումը,անխոս, կարելի էր ենթադրել, բայց չէ՞ր կարելի այն գոնե մեղմել:
Լարիի արժեզրկումը, փաստացի, հնարավոր չէր կասեցնել, քանի որ, ցավոք, երկիրը կախված է ներմուծումից և արտահանումից: Մյուս կողմից, Ազգային բանկը պետք է լիներ ավելի կանխակալ, ավելի կենտրոնացած, ավելի ակտիվ, ավելի հաճախակի շփումներ ունենար բիզնեսի, բնակչության հետ, պիտի իմանար ինչպես իրավիճակն ավելի լավ վերահսկել: Փաստացի անհնար էր խուսափել լարիի արժեզրկումից, չնայած դա կարող էր արվել ավելի փոքր ցատկերով, ինչն ավելի լավ կլիներ թե բնակչության, և թե բիզնեսի համար:
Որքան ժամանակ կպահանջվի մեզ «COVID-19»-ի համավարակից հետո երկրի տնտեսության վերականգնման համար:
Այս պարագայում նույնպես հստակ պատասխան չկա: Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե երբ կավարտվի այս ամենը: Արժույթի միջազգային հիմնադրամը կանխատեսումներ է կատարում, որ հաջորդ տարի Վրաստանի տնտեսական աճը կկազմի 4%, ինչն այնքան էլ հեշտ չէ, նույնիսկ ես կասեի, որ շատ ավելի լավ կլիներ, եթե դա այդպես էլ լինի: Բայց ես համոզված չեմ, արդյոք դա այդպես կլինի, չգիտեմ, թե երբ կավարտվի: Հիմա տնտեսությունը բժշկության պատանդն է, մինչդեռ բժշկությունը չհաղթի, ճգնաժամը չի ավարտվի:
Որքան կարող է շարունակվել լարիի արժեզրկումը:
Կշարունակվի լարիի արժեզրկումը: Ամենայն հավանականությամբ՝ այո: Կլինի դա առանց մեծ ցատկերի, կախված է Ազգային բանկից, այսինքն՝ դա օբյեկտիվ գործընթաց է, քանի որ տնտեսության վերականգնում դեռ չկա: Այս վերականգնումը դեռ չի լինի, քանի դեռ բժշկությունը դեռևս չի հաղթահարել կորոնավիրուսը: