Ո՞րն է հպման կետը Աբխազիայի հարցերի շուրջ, Վրաստանի եվրաինտեգրման, հնդկական ռուփիի, «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրինագծի և շատ ավելիի, ինչպես նաև այն մասին, թե ինչ «մանրուքների մեջ է թաքնվում սատանան», այս և այլնի մասին Jnews-ը խոսել է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, Հայաստանում Վրաստանի առևտրի և տնտեսական հարցերով նախկին ժամանակավոր հավատարմատար, Վրաստանի արտաքին տնտեսական հարաբերությունների հանձնաժողովի նախկին ներկայացուցիչ Սերգո Ջակղելիի հետ:
Այսօր Վրաստանի քաղաքացիական հասարակությունը բողոքում է «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրինագծի դեմ՝ համարելով, որ այն միտված է քաղաքացիական հասարակությանը ճնշելուն։ Այնուամենայնիվ, արդյո՞ք այս օրենքն ավելի մեծ քաղաքականության մի փոքր մասն է:
Այսօր ըստ այսպես կոչված «Օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքի» վերաբերյալ կարծիքներն այնքան շատ են, որ չեմ ուզում ավելացնել ևս մեկը։ Եկեք այս ամբողջ խնդիրը պատկերացնենք մի փոքր այլ տեսանկյունից։ Ինչ-որ մեկը լրջորեն հավատու՞մ է, որ իշխանության մեջ գտնվող կուսակցությանն այնքան են հոգնեցրել «էնջեոշնիկները», որ նրանք ձեռնամուխ են եղել երկրում կանխատեսելի խառնաշփոթի: Կամ, ընդհակառակը, նրանք նախօրոք ակնկալում էին իրադարձությունների նման զարգացում, իսկ «ֆինանսավորման թափանցիկության օրենքը» պարզապես միջոց է շեղելու հասարակությանը, այդ թվում՝ եվրոպական հասարակությանը։
Դրա համար էլ հիմա այս ամբողջ աղմուկը բարձրացրել են, որ ընտրություններին ընդառաջ ամեն ինչ վերադառնա իր բնականոն հունին։ Իզուր չէ, որ նրանք ասում են, որ սատանան մանրուքների մեջ է թաքնվում:
– Եվ ո՞ր մանրուքներն են դրանք:
Ո՞րն է ժամանակակից աշխարհակարգի հիմնաքարը: Վաճառաշուկան: Այս շուկային տիրապետելու համար նրանք տեղափոխում են արտադրություն և կապիտալ, առևտրային և իրական պատերազմներ վարում և այլն։ Նույնիսկ ոչ մասնագետներն են նկատել, որ այսօրվա բոլոր շարժումներն աշխարհում առաջանում են այն պատճառով, որ շուկաները սկսում են տեղափոխվել Արևմուտքից Արևելք: Այսինքն արևելյան «կորյունները» (հիմնականում Չինաստանը, Հնդկաստանը, Վիետնամը) մեծացել են արևմտյան տեխնոլոգիաների վրա և պահանջում են տնտեսական շեշտադրումների փոփոխություն: Մաոն և հունվեյբինները մոռացված են, իսկ Չինաստանն արդեն երկրորդ տնտեսությունն է աշխարհում։ Հնդկաստանը ձգվում է: Կազմ-պատրաստ է Վիետնամը, որտեղ Չինաստանից արդեն սկսել են տեղափոխվել էլեկտրոնային արտադրություն։ Համաշխարհային բանկի կանխատեսումների համաձայն՝ Հնդկաստանը կարող է համաշխարհային առաջատար դառնալ մինչև դարավերջ։ Սա, այսպես ասած, մի իրավիճակ է, որը դուրս է մեր փոխազդեցութան հնարավորություններից։ Ո՞ւմ է պետք փոքրիկ Վրաստանը, որին այս իրավիճակի պատճառով ներսից պայթեցնում են երկու հրեշներ՝ Ռուսաստանն ու Եվրոպան (թող լինի լավ ու վատ հրեշ)։ Մեծ հաշվով դա ոչ մեկին պետք չէ։ Ո՛չ որպես հազարամյա պատմություն ու դարավոր ավանդույթներ ունեցող երկիր, ո՛չ որպես արևմտյան քաղաքակրթության երկիր։ Պետք է դրա գտնվելու վայրը Կովկասում և արևելյան շուկաներ դուրս գալու լոգիստիկան։ Մնացած ամեն ինչը ցինիկ մասնագետների հմուտ դրամատուրգիա է, որում սովորական ապակայունացնող դերը խաղում է մեր հյուսիսային հարևանը։
– Ո՞րն է Ռուսաստանի շահը Վրաստանում, հիմա կարծես թե այն վերակողմնորոշվո՞ւմ է դեպի Արևելք:
Ռուսաստանը կորցրեց արևմտյան շուկաները, որոնց նկատմամբ ուղիղ և հեշտ մուտք ուներ։ Վերակողմնորոշումը դեպի Արևելք սահմանափակված է ֆինանսական և նյութատեխնիկական խնդիրներով։ Նրանք Չինաստանի հետ աշխատում են գրեթե բարտերային մակարդակով։ Հնդկաստանում խրված միլիարդավոր ոչ փոխարկելի ռուփիները որոշեցին վերաներդնել տեղական տնտեսության մեջ՝ հուսալով դրա արագ աճին: Ինչ վերաբերում է լոգիստիկային: Ռուսաստանը Չինաստանի հետ կապված է հյուսիսային ցամաքային և ծովային ճանապարհով, իսկ Հնդկաստանի հետ ամեն ինչ վատ է, քանի որ այսպես կոչված Հյուսիս-Հարավ միջանցքով Իրանով երթուղին շատ թանկ է և մեծ ներդրումներ է պահանջում։ Ռազմական լուծում չի երևում, քանի որ Ռուսաստանն այլևս հեգեմոն չէ Հարավային Կովկասում։ Այստեղ ի հայտ է եկել Ադրբեջան-Թուրքիա ամուր կապը, որի վրա այսօր նրա ուժը չի պատում։ Այստեղ է «քաշված» Հայաստանը, որը սկսում է հայացքը ուղղել դեպի Արևմուտք, որտեղ ուժեղ լոբբի ունի։ Եվ վերջապես, այստեղ է Վրաստանը, որը փորձում է խուսավարել ռուսական կարճ սանձափոկիկի վրա։ Ժամանակին պարսիկների և օսմանների միջև Վրաստանին հաջողվեց խուսավարել այս ճանապարհով։ Ռուսաստանի դեպքում դժվար թե աշխատի: Կարծում եմ՝ պարզ է, թե ինչ մտադրություններ ունի այսօրվա Ռուսաստանը։ Նրան անհրաժեշտ է էժան և արագ երկաթուղի դեպի Հնդկաստան՝ Վրաստանով և Հայաստանով: Դա շատ խնդիրներ է լուծում նրա համար:
– Այս ուղղությամբ կոնկրետ ի՞նչ քայլեր եք նկատել։
Աբխազիայում կտրուկ մեղմացել է Վրաստանի նկատմամբ հռետորաբանությունը, պաշտոնից հեռացվել է Վրաստանի անողոք թշնամին՝ դե ֆակտո արտգործնախարար Ինալ Արձիմբան, սկսել են այսպես կոչված անկախ փորձագետների ելույթները աբխազական հեռուստատեսությամբ՝ դաշնության կազմում Աբխազիայի և Վրաստանի համակեցության վերաբերյալ, պատժամիջոցներ են կիրառել «հարավօսական քաղաքական գործիչների» նկատմամբ, ովքեր պահանջում էին վերամիավորվել Ռուսաստանի հետ և այլն։
Վրաստանի նկատմամբ Կրեմլի քաղաքականության նկատելի մեղմացում, Աբխազիային դրդելով Վրաստանի հետ դեռևս ոչ ֆորմալ բանակցությունների, Youtube-ում ինսայդերային տեղեկատվության տեղադրում վրացական կառավարության և հասարակության ներկայացուցիչների հետկուլիսային հանդիպումների մասին. այս ամենը մեկ շղթայի օղակներ են, որի վերջնակետը երկաթուղու գործարկման համաձայնությունն է ՝ որպես երաշխիք Ռուսաստանի առջև՝ Վրաստանի տարածքային ամբողջականության վերականգնմանը նրա «մասնակցության» համար։
Այստեղ, կարծես թե, շահած են բոլորը։ Ռուսաստանը էժան և արագ մուտք է ստանում դեպի Արևելք, փաստացի վերադարձնում է Հայաստանը և մնում է գերիշխող Հարավային Կովկասում։ Աբխազիան ստանում է մեծ տնտեսական նախապատվություններ՝ միևնույն ժամանակ մնալով ռուսական հովարին կցված։ Վրաստանը ֆորմալ «վերադարձնում է» Աբխազիան:
– Ահա այս սցենարը՝ ո՞ր ժամանակահատվածում կարող է իրականացվել կամ գործարկվել:
Այս սցենարի իրականացումը պատրաստվում է ընտրություններին մոտ, երբ հուզումները հանդարտվեն, և նկարագրված քաղաքական «չենջը» ներկայացվի ժողովրդին։ Իշխող կուսակցության կարծիքով՝ հայրենասիրական ալիքի վրա նա ընտրություններում կհաղթի, որից հետո կսկսվի այս ներկայացման երկրորդ գործողությունը՝ Եվրոպայի հետ առևտրի փուլը։ Նրանց տեսանկյունից այսօր և՛ Ռուսաստանը, և՛ Եվրոպան համեմատաբար թույլ են, ԱՄՆ-ն ընտրություններից հետո «ինքնամեկուսացվում է», ուստի պետք է օգտագործել պահը։
Այսօր ես պարզապես շեշտադրեցի մի քանի մանրամասներ, ուստի սա կանխատեսում չէ, այլ ուղղակի եզրակացություններ՝ հիմնված այս մանրամասնությունների վրա։ Մնում է միայն հուսալ, որ «շտաբային վերլուծաբանները» ուշադիր կհաշվարկեն մանրամասները, որպեսզի այնտեղ անսպասելիորեն չհանդիպեն սատանային։
