Jnews-ը խորհրդարանական ընտրությունների, հեռանկարների, միջազգային արձագանքի, և շատ ավելիի մասին զրուցել է քաղաքագետ-տնտեսագետ GSAC (Վրացական ռազմավարական վերլուծության կենտրոն) Վալերի Ճեճելաշվիլիի հետ։
Ինչպե՞ս եք գնահատում ստեղծված իրավիճակը՝ ելնելով Վրաստանի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներից։
– Այս պահին տեղի է ունենում այն, որ համայնքի մեծ մասը չի ընդունում այն արդյունքները, որոնք հայտարարվում են կամ նախնական արդյունքները։ ԿԸՀ-ի վերջնական արդյունքները դեռ չկան։ Ե՛վ ներքին դիտորդները, և՛ արտաքին դիտորդներն արձանագրել են մի շարք շատ լուրջ խախտումներ, օրինակ՝ գաղտնի քվեարկության իրավունք, ընտրողների վրա ճնշումներ, վարչական և ֆինանսական ռեսուրսներ և այլն։ Ուստի դատարաններում վարույթներ են ընթանում։ Ոմանց կարող են դուր գալ այս ընտրությունները, մյուսներին՝ ոչ, բայց բոլորը, նույնիսկ «Վրացական երազանքի» կողմնակիցները, չեն կարող հերքել այն փաստը, որ դրանք պատմության մեջ ամենավատ ընտրություններն են Վրաստանում։ Այսօր արդեն նոյեմբերի 12-ն է, և բացի մի քանի երկրներից, որոնց մեծ մասն ուղղակի օդիոզ են և նույնիսկ դիվանագիտական հարաբերություններ չունեն Վրաստանի հետ, ոչ ոք չի ճանաչել այս ընտրությունները որպես կայացած և չի շնորհավորել «Վրացական երազանքին» հաղթանակի կապակցությամբ։
Ի՞նչ եք կարծում՝ ելնելով ստեղծված իրավիճակից, երբ ընդդիմությունը չի ճանաչում և ասում է, որ չի նահանջելու, իսկ «Վրացական երազանքը» չի փորձում նրան հակառակը համոզել, ինչպե՞ս կարող է զարգանալ իրավիճակը երկրում։
– Եթե «Վրացական երազանքին» ինչ-որ կերպ հաջողվի պահպանել իշխանությունը, առաջին հերթին դա կլինի «պոչատ» խորհրդարան, ոչ լեգիտիմ, քանի որ «Վրացական երազանքից» բացի ոչ ոք չի աշխատի այնտեղ։ Անհրաժեշտ է նաև այն հրավիրել, քանի որ սահմանադրության (հոդված 38) համաձայն Վրաստանի նախագահը դրա իմպերատիվ իրավունքն ունի, բայց եթե ինչ-որ կերպ հնարավոր լինի կոտրել ընդդիմությանն ու քաղաքացիական հասարակությանը, ապա «Վրացական երազանքն» անխուսափելիորեն կխորացնի քաղաքական մեկուսացումը, որում նա հայտնվել է: Դրան կհաջորդեն տնտեսական միջոցառումները, այն կընկնի տնտեսական մեկուսացման մեջ, Արժույթի միջազգային հիմնադրամի, Համաշխարհային բանկի խմբի մակրոտնտեսական օգնությունը, արտոնյալ վարկերը, որոնք Վրաստանը շատ հաջող օգտագործում է, կդադարեն, և դա շատ կարևոր է մեր տնտեսության և ֆինանսական բանկային հատվածի համար։
Արևմտյան խոշորագույն ֆինանսական կառույցներից, ինչպիսիք են Եվրոպական ներդրումային բանկը, Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկը, Ասիական զարգացման բանկը, այնտեղ կապիտալի մեծ մասը նույնպես պատկանում է Ճապոնիային, այսինքն՝ այն արևմտյան երկիր է, չնայած իր աշխարհագրական, այսպես ասած՝ արևելությանը, այսքանն է, որ անխուսափելիորեն տնտեսությունը կհայտնվի շատ լուրջ ճգնաժամի մեջ։ Գնաճը կսկսի զարգանալ, լարիի փոխարժեքը կնվազի, արտարժույթի պահուստները կսպառվեն, և մոտ վեց ամսից «Վրացական երազանքը» կբախվի շատ լուրջ տնտեսական և ֆինանսական ճգնաժամի, որից դժվար կլինի դուրս գալ նույնիսկ իրավասու մարդու և պրոֆեսիոնալ կառավարության համար: Եվ ես լուրջ հարց ունեմ «Վրացական երազանքի» ներկայիս և ապագա կառավարության պրոֆեսիոնալիզմի և կոմպետենտության մասին, եթե նրանք կարողանան հավանություն տալ դրան։
Հնարավո՞ր է ապագայում փոխվի միջազգային հանրության վերաբերմունքը «Վրացական երազանք» կուսակցության նկատմամբ, թե՞ դրա մասին արդեն ձևավորված կարծիքը կմնա անփոփոխ։
– Եթե, օրինակ, «Վրացական երազանքը» համաձայնի արտահերթ ընտրությունների անցկացմանն անկախ և թափանցիկ վարչակազմի ներքո, եթե չեղարկի հակաեվրոպական, հակաարևմտյան «օտարերկրյա գործակալների» և այլնի մասին օրենքները և դադարեցնի հասարակության բևեռացումը, ատելության խոսքը, դադարեցնի այս հակաարևմտյան, հակաեվրոպական հռետորաբանությունը, ուրեմն ամեն ինչ կարող է լինել։ Ոչ ոք չի պնդում, որ «Վրացական երազանքը» բոլոր ցուցանիշներով ամենաշատ ձայներ հավաքող կուսակցությունն է։
Ի՞նչ եք կարծում, ինչպե՞ս է հանդես գալիս «Վրացական երազանքը» ներկայիս պայմաններում: Որքանո՞վ են ճիշտ նրա գործողությունները, և կա՞ հնարավորություն, որ կուսակցությունը փոխի իր ռազմավարությունը։ Տեսնու՞մ եք նշաններ, որ ԱՄՆ-ում Թրամփի հաղթանակից հետո իրավիճակը կփոխվի, և դա կազդի Վրաստանի քաղաքական վարքագծի վրա։
– «Վրացական երազանքը» հաշվի չի առնում լուրջ օբյեկտիվ իրականությունը, այն է՝ Վրաստանի նկատմամբ ձևակերպվել է ԱՄՆ երկկուսակցական, շատ ամուր դիրքորոշումը։ Եվ այս դիրքորոշման հիմքում ընկած են այնպիսի հեղինակավոր հանրապետական կոնգրեսականներ, ինչպիսիք են Ջո Ուիլսոնը, Մայքլ Մաքքոուն, Մայք Ռոջերսը, Մայք Թերները։ Ի դեպ, վերջինիս մասով նշանակում է, որ նա եկել է այստեղ և ցանկացել է հանդիպել «Վրացական երազանքի» առաջնորդների՝ պարոն Բիձինա Իվանիշվիլիի հետ, հայտնի դեմոկրատ Ջիմ Շահինի հետ։ Բայց նրան չընդունեցին, ավելին, երբ գնաց, սկսեցին կեղտ շպրտել մեջքին՝ մեղադրելով ինչ-որ կոռուպցիոն գործերի մեջ։
Դրանում շատ է աչքի ընկել պարոն Մամուկա Մդինարաձեն։ Ուստի ակնկալել, որ Հանրապետականի վարչակազմի պայմաններում այնտեղ ինչ-որ բան կարող են փոխել, կարծում եմ՝ սա քաղաքական միամտություն է։ Ընդհանուր առմամբ, ես ենթադրում եմ, որ հակառակը, Հանրապետականի վարչակազմի դիրքորոշումն ավելի կոշտ է լինելու։ Իրենց պաշտոնյաներին հայհոյելով, օրինակ՝ ամերիկյան դեսպանին ու ամեն տեսակ ցնցող հայտարարություններ։ Հանրապետականի վարչակազմն այս հարցում այնքան հանդուրժող չի լինի, որքան դեմոկրատների վարչակազմը։ Ելնելով նրանից, որ հանրապետականները սովորաբար վճռականորեն ճնշում են նման բաները։ Դրա համար, կտեսնենք:
Ինչպե՞ս եք գնահատում ընդդիմության գործողությունները։
Այնքան, որքան: Որովհետև իրենք էլ են աշխատել որոշակի պայմաններում՝ ճնշման ու ֆինանսների բացակայության պայմաններում։ Կուսակցությունների կողմից պաշտոնապես մոբիլիզացված բոլոր գումարների 80%-ը եղել է «Վրացական երազանքը»։ Նման պայմաններում շատ դժվար է իրական լուրջ մրցակցություն ապահովել։ Բայց մենք ունենք այնպիսի ընդդիմություն, ինչպիսին կա։ Ոմանց դուր է գալիս այն, ոմանց՝ ոչ: Բայց փաստն այն է, որ նույնիսկ այս անհավասար պայմաններում 4 ընդդիմադիր կուսակցություններ միասին վերցրել են խորհրդարանում ձայների մեծամասնությունը, քանի որ դա չի ճանաչվում «Վրացական երազանք»-ի կողմից։ Սկզբունքորեն, կարծում եմ, որ ամենակարևորն այն է, որ նրանք խմբավորվեն մեկ իրավական ինստիտուտի շուրջ՝ Վրաստանի նախագահի, որը Վրաստանում շատ կառուցողական, շատ ճիշտ եվրոպամետ գիծ է տանում։ Սա շատ կարևոր է։ Եվ եթե նրանք խմբավորվեն նախագահի շուրջը, ապա քաղաքացիական հասարակությունն էլ իր խոսքը կասի։ Մեր քաղաքացիական հասարակությունը, փառք Աստծո, շատ հասուն է։ Այդ դեպքում մենք հնարավորություն ունենք դուրս գալու այս ճգնաժամից։