ԱՄՆ ընտրությունների, անօրինական միգրացիայի, ԱՄՆ-ի և Վրաստանի, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի հարաբերությունների մասին JNEWS-ը զրուցել է Վրաստանի ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների հիմնադրամի (Ռոնդելի հիմնադրամ) ավագ գիտաշխատող, Մեծ Բրիտանիայում Վրաստանի նախկին դեսպան Գիորգի Բադրիձեի հետ:
Կարո՞ղ ենք արդեն եզրակացություններ անել, ինչպիսի՞ն են ընտրությունների արդյունքները ԱՄՆ-ում
-Թրամփն արդեն երաշխավորված կգրավի Սպիտակ տունը, ուստի նրա հաղթանակը ֆորմալ գործողությունների հարց է։ Հաշվվելու են միայն այնպիսի ձայներ, որոնք պաշտոնապես կկնքեն նրա հաղթանակը 2024 թվականի ընտրություններում:
Սա կլինի Թրամփի երկրորդ ժամկետը Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնում, ինչո՞ւ ընտրողներն իրենց ընտրությունը կատարեցին հենց նրա թեկնածության վրա՝ հաշվի առնելով երկրի նախկին ղեկավարումը:
-Դուք պետք է հիշեք երկու իրողություն. Մեկն այն է, որ յուրաքանչյուր ընտրություն, որպես կանոն, ԱՄՆ-ում, նվազագույնը, հանրաքվե է, թե ինչ է մտածում բնակչությունը նախորդ իշխանության մասին: ԱՄՆ-ում Բայդենի կառավարման 4 տարիները, ինչպես կարելի է հասկանալ, բացասական են գնահատել բնակչության հիմնական խմբերը։ Սա առաջին հերթին պայմանավորված է տնտեսական պայմաններով։ Ամերիկացիները կարծում են, որ վերջին 4 տարիների ընթացքում իրենց կյանքը տնտեսապես վատացել է, այլ ոչ թե բարելավվել։ Ի դեպ, Թրամփին 2020 թվականին մերժել են վերընտրվել հիմնականում այն պատճառով, որ նա համարվում էր մեղավոր սոցիալական և տնտեսական հետևանքների, հատկապես համավարակի համար, որի ընթացքում նա անհրաժեշտ միջոցներ չի ձեռնարկել։ Այսպիսով, հիմնական ցուցանիշը, թե ով է հաղթում ընտրություններում, սովորաբար նախորդ նախագահն է կամ նախորդ կուսակցությունը, ինչ է մտածում բնակչությունը նախորդ վարչակազմի մասին:
Երկրորդ գործոնը հենց Թրամփն է: Սա ոչ միայն անվստահություն է Դեմոկրատական կուսակցությանը, այլ նաև այն, ինչ Թրամփը խոստանում է ամերիկացիներին։ Այլ հարց է, թե որքանով են իրատեսական նրա խոստումները, գոնե տնտեսական առումով։ Բայց փաստն այն է, որ հարկերի նվազեցման և ԱՄՆ-ի տնտեսական ներուժի բարելավման նրա ծրագիրը գրավել է բնակչության մեծամասնությանը։ Բացի այդ, Թրամփը շատ է բարձրաձայնել այն մասին, թե ինչպես է վերացնելու անօրինական ներգաղթը դեպի Միացյալ Նահանգներ, հատկապես հարավային սահմանով: Եվ այս հարցում նա ուներ շատ ավելի հավանական փաստարկներ, քանի որ Բայդենի Դեմոկրատական կուսակցության 4 տարիների ընթացքում այս հարցի համար անձամբ պատասխանատու էր Կամալա Հարիսը, Բայդենը նրան նշանակեց հարավային սահմանի խնդիրը ղեկավարելու համար։ Այս հարցը փակելու և Մեքսիկայի հետ սահմանին խիստ հսկողություն սահմանելու Թրամփի այս խոստումը նույնպես դուր եկավ շատ ամերիկացիների։ Եվ դա վերաբերում է նաև լատինաամերիկացիներին, վերջերս ներգաղթյալներին, ովքեր, թեև պատկանում են այն նույն խմբին, որին Թրամփը փորձում է չթողնել Ամերիկա, բայց մյուս կողմից, նրանք արդեն իրենց ամերիկացի են համարում և չեն հետաքրքրվում նրանով, որպեսզի Լատինական Ամերիկայի երկրներից ավելի շատ մարդիկ գաղթեն ԱՄՆ։ Ընդհանուր առմամբ, երկու հիմնական հարցերը, որոնցում Թրամփն առավելություն ուներ, դա միգրացիայի խնդիրն էր և տնտեսական հարցը: Բնակչությունը կարծում էր, որ Թրամփն ավելի հաջողակ կլինի այս երկու հարցերում։
Կա երրորդ հարցն էլ, երրորդ ոլորտը` դա միջազգային քաղաքականությունն է, միջազգային անվտանգությունը: Այստեղ Թրամփն ակնհայտորեն շատ ավելի թույլ է, Ուկրաինայում պատերազմը դադարեցնելու նրա խոստումը պլան չունի, և դա կարող է միայն նշանակել, որ նա պարզապես կդադարի աջակցել Ուկրաինային։ Նա դա չի ասել, որ չի աջակցի Ուկրաինային, բայց ասել է, որ պատերազմը կավարտի 24 ժամում առանց որևէ պլանի, դա անհավանական է։ Բայց մյուս կողմից, մենք արդեն տեսնում ենք, որ ԱՄՆ բնակչությունը շատ քիչ է մտածում արտաքին քաղաքականության և իրենց համար միջազգային անվտանգության մասին։ ԱՄՆ-ի բնակչության զգալի մասը, հավանաբար, սա առաջնահերթություն չի համարում իր համար:
Միգրացիայի մասով սա նույնպես մեզ համար կարևոր խնդիր է, քանի որ բազմաթիվ վրացիներ և հայեր նույնպես Մեքսիկայով ապօրինի մուտք են գործում ԱՄՆ։ Բայց, այնուամենայնիվ, Թրամփը հնարավորություն ուներ ինչ-որ կերպ լուծել այս հարցն իր պաշտոնավարման առաջին ժամկետում, բայց լուծում չտվեց։
– Ես նաև հարցեր ունեմ նրանց նկատմամբ, ովքեր աջակցում էին Թրամփին այս ընտրություններում, չնայած այն հանգամանքին, որ անօրինական ներգաղթի հարցը չի լուծվել Թրամփի առաջին նախագահական ժամկետի ընթացքում։ Ի դեպ, դեմոկրատներն անօրինական միգրանտներին արտաքսելու ռեկորդ են սահմանել Բայդենի նախագահության օրոք։ Այսպիսով, Թրամփը միակը չէ, ով կարող է ասել, որ ինչ-որ բան է արել անօրինական ներգաղթն արմատախիլ անելու համար։ Փաստն այն է, որ Թրամփի միանգամայն պոպուլիստական, անիրատեսական խոստումներից շատերն ավելի շատ արձագանք գտան ամերիկացի շատ ընտրողների մոտ: Այնպես որ…
Ի՞նչ կարող է ակնկալել Վրաստանը ԱՄՆ նախկին և նոր նախագահից։
-Ես կարող եմ ձեզ երկու բան ասել. Ես լիովին անհիմն եմ համարում «Վրացական երազանքի» ներկայացուցիչ Իվանիշիլիի կողմից տոնելը, որ Թրամփը նախագահ է դարձել։ Մինչ այս նրանք ակնարկում էին, որ Թրամփի օրոք ամեն ինչ կշտկեն, հարաբերությունները կբարելավվեն, Թրամփը Վրաստանի ներսում ժողովրդավարության որակին չի հասնի, որ իրեն շատ ավելի քիչ է հետաքրքրում ժողովրդավարությունը, ինչն իրականում փաստ է։ Բայց մյուս կողմից՝ Թրամփն ու նրա թիմն իրենց առաջնահերթությունը դարձրել են առճակատումը Չինաստանի և Իրանի հետ։ Իսկ «Վրացական երազանքը», որը Իրանին և Չինաստանին դարձրեց ռազմավարական դաշնակիցներ, վստահ եմ, որ ինչ-որ մեկը դեռ ցույց կտա Թրամփին Իրակլի Կոբախիձեի լուսանկարները ՀԱՄԱՍ-ի և Հեզբոլլահի առաջնորդների կողքին Իրանի նախագահի հուղարկավորության ժամանակ։ Ի դեպ, երկուսն էլ այժմ սպանվել են ԱՄՆ դաշնակից Իսրայելի կողմից։ Եվ նրանից չեն կարողանա թաքցնել, որ Վրաստանը ստորագրել է, որ Իվանիշվիլին Չինաստանի հետ ռազմավարական համագործակցության համաձայնագիր է ստորագրել։ Չեմ կարծում, որ սա լավ խթան կհանդիսանա Թրամփի համար՝ հանելու արդեն սկսված պատժամիջոցները և ընդհանուր առմամբ շրջելու ԱՄՆ քաղաքականությունը ռուսամետ, չինամետ, իրանամետ «Վրացական երազանքի» նկատմամբ։
Եվ, ի դեպ, այն օրինագծերը, որոնք մտցվել են Կոնգրես, օրինակ, ինչպիսն «Մեգոբարի» ակտն է, և այն հայտարարությունները, որոնք Կոնգրեսն ընդունել է մինչ այդ, դրանք բոլորը եղել են երկկուսակցական, պաշտպանվել են և երբեմն նախաձեռնվել են Թրամփի կուսակցական ներկայացուցիչների կողմից։ Այնպես որ, հուսալ, որ Թրամփի օրոք ամեն ինչ հանկարծ դեպի լավը կշրջվի Իվանիշվիլիի և «Վրացական երազանքի» համար, այդ հույսերը դեռ հիմք չունեն։ Ավելացնեմ նաև, որ Թրամփը, կարելի է ասել, հակասել է իր գրեթե բոլոր խորհրդականների և նախարարների հետ, ովքեր աշխատել են նրա համար միջազգային հարաբերությունների և անվտանգության ոլորտում։
Իսկ այն քչերին, ովքեր մնացին նրա թիմում, լավ են հիշում, օրինակ, Պետդեպարտամենտի իր նախկին ղեկավար Մայք Պոմպեոյին։ Նա միակն էր, ով եկավ Վրաստան, և նրա հիմնական ուղերձը՝ Անակլիան Ռուսաստանին կամ Չինաստանին չտալն էր։ Եվ դա հենց այն է, ինչ արեց Իվանիշվիլին: Ուստի, ես նորից եմ ասում, հիմքեր չկան մտածելու, որ Թրամփի օրոք՝ Բայդենի վարչակազմի ժամանակ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում սկսված այս բոլոր բացասական միտումներն ինչ-որ կերպ անմիջապես կսպառեն իրենց:
Վերջերս Թրամփը հայտարարություն արեց Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ և մեղադրեց Հարիսին Լեռնային Ղարաբաղից հայ բնակչության դուրսբերումը թույլ տալու մեջ։ Ի՞նչ եք կարծում, գործողություններ կլինեն, թե՞ դա ընդամենը նախընտրական պոպուլիզմ էր:
-Տեսնենք, մինչ այժմ Թրամփն ընդհանրապես որևէ հետաքրքրություն չի ցուցաբերել այս հակամարտության նկատմամբ, դա արվել է հենց նախընտրական փուլում: Մենք ստիպված չենք լինի երկար սպասել Թրամփի իրական արտաքին քաղաքականության ձևավորմանը: Ի դեպ, նա անձնական կապեր է ունեցել Ադրբեջանի ներկայացուցիչների հետ։
Վերջերս դեմոկրատների օրոք ԱՄՆ-ի ուշադրությունը Վրաստանից տեղափոխվեց Հայաստան, և դա պայմանավորված էր նաև նրանով, որ, օրինակ, Վրաստանը փոխեց իր արտաքին կուրսը: Նախագահ Թրամփը կաջակցի՞ այս կուրսին, թե՞ փոփոխություններ են սպասվում Վրաստանի և Հայաստանի հետ ԱՄՆ փոխգործակցությունում:
-Ես չգիտեմ, թե որքանով է առաջնահերթ Հայաստանի հետ հարաբերությունները Թրամփի վարչակազմի համար, բայց եթե այդ հետաքրքրությունը զարգանա, ապա Վաշինգտոնը, հավանաբար, շատ արագ կբացահայտի դա՝ բաց ռուսամետ Վրաստանի պայմաններում, Հայաստանը Ռուսաստանից դեպի Արևմուտք շրջադարձը շարունակելու շատ քիչ հնարավորություն կունենա։ Սա պարզ աշխարհագրության փաստ է, ցավոք սրտի, ողբերգական, բայց նաև փաստ, որը կարող է հույս տալ, որ Վրաստանի նկատմամբ հետաքրքրությունն իսպառ չվերանա։ Հայաստանում ժողովրդավարական գործընթացների զարգացումը և հատկապես Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններն ամրապնդելու Հայաստանի հեռանկարն ավելի քիչ հնարավորություն կունենան, եթե Վրաստանն արդեն հայտնվի բացահայտ վերահսկելի վիճակում։ Հուսով եմ, որ այս հարցը համակողմանիորեն կդիտարկվի Հայաստանի և Վրաստանի միջև համատեղ։ Վերջին հարցը վերաբերում է Ռուսաստանին: Հիմա Ռուսաստանում շատ մարդիկ են ուրախանում և տոնում Թրամփի հաղթանակը:
Որքանո՞վ է ձեռնտու Թրամփը Ռուսաստանի և Պուտինի ռեժիմի համար:
-Դատելով Թրամփի հայտարարություններից՝ Ռուսաստանը տոնելու առիթ ունի: Նա մեկ անգամ չէ, որ հայտարարել է, որ Ռուսաստանին գլխավոր թշնամի չի համարում, իր շահերը կենտրոնացած են Չինաստանի վրա։ Սա գալիս է նրա ներկայիս խորհրդականներից: Խնդիրն այն է, որ իրական աշխարհում Ռուսաստանը ակտիվորեն փորձում է քանդել միջազգային հարաբերությունների համակարգը, որը հիմնված է ընդհանուր ընդունված սկզբունքների վրա։ Այս համակարգը դեռևս երաշխավորված է Միացյալ Նահանգների կողմից Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո, հատկապես Սառը պատերազմի ավարտից հետո: Եթե Ռուսաստանը հաղթի Ուկրաինայում, դա հետևանքներ կունենա ոչ միայն Ռուսաստանի հարևանների, այլև համաշխարհային համակարգի համար։ Իմ նշած սկզբունքներից ելնելով: Այս սկզբունքները հիմնականում մշակվել են ԱՄՆ-ում։ Հուսանք, որ ընտրություններից հետո ոչ բոլոր նախընտրական հայտարարություններն են կյանքի կոչվելու։ Սովորաբար պատահում է, որ ոչ բոլոր խոստումները, ոչ բոլոր հայտարարություններն են իրականանում։ Տեսնենք, գուցե նրանք բացահայտեն, որ նրա հույսը, որ հնարավոր է ինչ-որ կերպ համաձայնության գալ Պուտինի հետ՝ առանց դադարեցնելու նրա ակտիվ, ագրեսիվ քաղաքականությունը, անհնար կլինի։
