ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը Վրաստանում բիզնեսի համար պայմանները գնահատել է բարենպաստ՝ մատնանշելով դատական համակարգում առկա մի շարք խնդիրներ։ Եզրակացությունները ներառված են 2024 թվականի Ներդրումային կլիմայի զեկույցում:«Ընդհանուր առմամբ, բիզնեսի և ներդրումների համար պայմանները բարենպաստ են, և Վրաստանը շահավետ տարբերվում է տարածաշրջանի անալոգներից։ Այնուամենայնիվ, դեռևս կասկածներ են մնում առևտրային գործերը կոմպետենտ, անկախ և ժամանակին վարելու դատարանների կարողության վերաբերյալ: Բիզնես վեճերի որոշ դեպքեր ձգձգվում են տարիներով։ Մյուս ընկերությունները դժգոհում են մունիցիպալ որոշումների կայացման անարդյունավետ գործընթացներից, արդյունավետ հակամենաշնորհային քաղաքականության բացակայությունից, քաղաքական միջամտության մեղադրանքներից, օրենքների և կանոնակարգերի ընտրովի կիրառումից, ներառյալ առևտրային օրենքներից, և սեփականության իրավունքի վերաբերյալ վեճերը լուծելու դժվարություններից», – ասվում է զեկույցում:
Պետդեպարտամենտը նշում է, որ 2024 թվականին վրացական ոչ կառավարական կազմակերպությունները «շարունակել են մտահոգություններ հայտնել դատական անկախության բացակայության կապակցությամբ»։ Նրանք առաջարկում են դատավորների ազդեցիկ խմբի առկայություն, որը ճնշում է քննադատական կարծիքները և խոչընդոտում դատական անկախության ամրապնդման առաջարկներին:
Զեկույցում նաև ընդգծվում է, որ Պետդեպարտամենտն Արդարադատության բարձրագույն խորհրդի երեք ներկայիս և մեկ նախկին դատավորների ճանաչել է որպես լուրջ կոռուպցիայի մեջ ներգրավված անձինք և արգելել է նրանց ու նրանց ընտանիքի անդամների մուտքը Միացյալ Նահանգներ:
Զեկույցի համաձայն՝ Վրաստանում սեփականության իրավունքի վերաբերյալ գործերը հաճախ ուղեկցվում են «քաղաքական միջամտության և օրենքի գերակայության նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքի» մասին հաղորդումներով։ Հեղինակների կարծիքով՝ նման վեճերը «խաթարել են վստահությունը վրացական դատական համակարգի անաչառության և օրենքի գերակայության և, որպես հետևանք, Վրաստանում ներդրումային միջավայրի նկատմամբ»։
«Չնայած սահմանադրությունն ու օրենքը նախատեսում են անկախ դատական համակարգ, սակայն դեռևս առկա են դատական համակարգի անկախության և անկողմնակալության միջամտության նշաններ: Դատավորները խոցելի են քաղաքական ճնշումների նկատմամբ ինչպես դատական համակարգի ներսում, այնպես էլ դրա սահմաններից դուրս»,- ասվում է զեկույցում։
Զեկույցի հեղինակները հիշեցնում են, որ Վրաստանը ստիպված կլինի ուժեղացնել կոռուպցիայի դեմ պայքարը՝ Եվրամիությանն անդամակցելու գործընթացը շարունակելու համար։ Բացի այդ, 2023 թվականի դեկտեմբերին թեկնածուի կարգավիճակ ստանալուց հետո կառավարությունը պարտավորվել է կատարել կառուցվածքային բարեփոխումներ այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են տեխնիկական կանոնակարգերը և չափորոշիչները, մրցակցության օրենքը, պետական գնումները, մտավոր սեփականության իրավունքները և սանիտարական ու բուսասանիտարական միջոցառումները:
Զեկույցն ընդգծում է որոշ ոլորտներում դրական կողմերի մասին.
Վրաստանի իրավական, նորմատիվ և հաշվապահական համակարգերը թափանցիկ են և համապատասխանում են միջազգային չափանիշներին:
Իր բարենպաստ բիզնես միջավայրի շնորհիվ Վրաստանը պարբերաբար բարձր տեղեր է զբաղեցնում միջազգային վարկանիշներում՝ թափանցիկության, մրցունակության և տնտեսական ազատության առումով:
Վրաստանը բաց է օտարերկրյա ներդրումների համար։ Օրենսդրությունը բարենպաստ պայմաններ է սահմանում նրանց համար՝ առանց արտոնյալ վերաբերմունքի։
Վրաստանում բիզնեսի գրանցումը համեմատաբար արագ և ռացիոնալ է:
Կառավարությունն ունի մի շարք գործիքներ՝ աջակցելու վրացական տնտեսության մեջ ներդրումներին։
Բանկային համակարգը կայուն է, լավ կապիտալացված, իրացվելի և շահութաբեր։
Վրաստանը չի սահմանափակում օտարերկրացիներին բանկային հաշիվներ բացելու հարցում։
Վրաստանի Ազգային բանկը ստեղծել է նոր բաժին, որը պատասխանատու է ֆինանսական իշխանությունների համար միջազգային պատժամիջոցների պահպանման ուղեցույցների մշակման և մոնիթորինգի համար:
Արտերկրից փոխանցումների հետ կապված սահմանափակումներ, արգելքներ կամ ուշացումներ չկան։
Գույքի գրանցման գործընթացները պարզեցված են, թափանցիկ և տևում են մեկ օր:
Պետական ֆինանսները և պարտքային պարտավորությունները թափանցիկ են։
Մտավոր սեփականության իրավունքների պաշտպանության (ՄՍԻ) Վրաստանի իրավական դաշտը համապատասխանում է միջազգային չափանիշներին: Չնայած դրան, ՄՍԻ կիրարկումն ընդհանուր առմամբ մնում է երկրի համար մարտահրավեր կոնտրաֆակցիայի և ծովահենության պատճառով:
Ներքին քաղաքականությունը մնում է խիստ բևեռացված։
Ռուսաստանի կողմից օկուպացված Վրաստանի տարածքներում՝ Աբխազիայում և Ցխինվալիի շրջանում, ինչպես նաև վարչական սահմանների մոտ պահպանվում է լարվածություն։
