1989 թվականի ապրիլի 9-ի լուսադեմին, խորհրդային բանակը ցրեցին խաղաղ ցույցը Թբիլիսիի կենտրոնում, ինչի հետևանքով զոհվեց 21 մարդ, հարյուրավոր քաղաքացիներ թունավորվեցին անհայտ ծագման գազից։ Այսօր՝ 35 տարի անց, Ախալքալաքում ևս հարգեցին անմեղ զոհերի հիշատակը։
Վրաստանում ապրիլի 9-ը նշվում է որպես ազգային միասնության, քաղաքացիական ներդաշնակության և հանուն հայրենիքի զոհվածների հիշատակի օր։ Միևնույն ժամանակ սա Վրաստանի անկախության վերականգնման օրն է։
Ախալքալաքում Ապրիլի 9-ի զոհերի հուշարձանի մոտ էին եկել տեղական իշխանությունների, տարբեր պետական կառույցների աշխատակիցներ, տարբեր դպրոցների դպրոցականներ, ինչպես նաև ՀԱԵ Ախալքալաքի թեմի հոգևորականներ, Սամցխե-Ջավախքի և Ծալկայի ընդհանուր առաջնորդական փոխանորդ հոգեշնորհ Տեր Նշան վրդ. Հմայակյանը և Տեր Նարեկ քհն. Տիգրանյանը, ՎՈՒԵ հոգևորականներ՝ հարգելու զոհվածների հիշատակը: Մարդիկ գալիս էին ծաղիկներով, ծաղկեպսակներով ու մոմերով։
Քահանաները՝ Ախալքալաքի և Կումուրդոյի թեմի միտրոպոլիտ և ՎՈՒԵ Սուրբ Սինոդի անդամ Նիկոլոզ Պաճուաշվիլիի գլխավորությամբ, պատարագ մատուցեցին։ Միտրոպոլիտ Նիկոլոզը շնորհակալություն հայտնեց հավաքվածներին տարեցտարի այս վայրում հավաքվելու և 1989 թվականի ապրիլի 9-ին զոհվածների հիշատակին հարգանքի տուրք մատուցելու համար։
«Ինձ համար մեծ պատիվ է ընդունել վրացի և հայ ժողովրդի ցավակցությունները, այսօր սգո օր է, բայց նաև հաղթանակի օր, ուստի և քրիստոնեությունը հենց դա է, և մենք դա մեկ անգամ չէ, որ տեսել ենք Վրաստանի և Հայաստանի պատմության մեջ՝ անգամ ուժով և մարդաքանակով գերակշռող թշնամին երբեք չէր կարող կոտրել քրիստոնեական ոգին… Ես շատ ուրախ եմ, որ ապրում եմ այս քաղաքում, որտեղ իրական մրցակցություն կա, թե ով է ավելի շատ սեր հայտնելու մեկը մյուսի հանդեպ, մենք մրցում ենք դրանում, և սա լավագույն մրցակցությունն է, որը կարող է գոյություն ունենալ աշխարհում»,- ասաց Միտրոպոլիտը։
Հուշարձանի մոտ երեխաները բանաստեղծություններ արտասանեցին:
1989 թվականի ապրիլի 9-ը շրջադարձային դարձավ Վրաստանի համար։ Այդ պահից սկսվեց վրացական հասարակության համախմբման գործընթացը ազգային անկախության և վրացական պետականության վերականգնման գաղափարի շուրջ։
Ուղիղ երկու տարի անց՝ 1991 թվականի ապրիլի 9-ին, ազգային շարժման առաջնորդ Զվիադ Գամսախուրդիան՝ Վրաստանի ապագա նախագահը, հայտարարեց Վրաստանի անկախության վերականգնման մասին՝ 1918 թ.-ի մայիսի 26-ի Վրաստանի առաջին Հանրապետության անկախության հռչակման ակտի հիման վրա:
Որոշումն ընդունվել է 1991 թվականի մարտի 31-ին անցկացված համապետական հանրաքվեի հիման վրա, որի ժամանակ Վրաստանի բնակչության ճնշող մեծամասնությունը կողմ է արտահայտվել անկախության հռչակմանը և ԽՍՀՄ-ից Վրաստանի դուրս գալուն։
