Ինչով է պայմանավորված լարիի ամրապնդումը, ինչու է նվազում դոլարի, եվրոյի և ռուբլու փոխարժեքը, ինչպես է դա ազդում Վրաստանի տնտեսության և արտահանման վրա։ Jnews-ը այս և շատ ավելիի մասին զրուցեց պրոֆեսոր և տնտեսական հարցերով փորձագետ Վլադիմիր Պապավայի հետ։
– Լարին բավականին երկար ժամանակ է, ինչ կայուն է, ինչով է դա պայմանավորված:
Ներկայում լարին կայուն արժույթ է, քանի որ Վրաստանում արտահանման աճի դրական գործընթաց է ընթանում, ուստի արժույթի ներհոսքը նորմալ է, և դա առաջին հերթին բացատրում է դոլարի նկատմամբ լարիի փոխարժեքի կայունությունը։ Պետք է հաշվի առնել նաեւ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների աճը։
– Դոլարի և եվրոյի անկումը կապված է լարիի ամրապնդման հետ, թե կան այլ արտաքին գործոններ:
Ինչ վերաբերում է դոլարի և եվրոյի հետ կապված խնդիրներին, ապա դա առաջին հերթին պայմանավորված է նրանով, թե ինչ է տեղի ունենում այդ արժույթների արժեթղթերի թողարկիչների (էմիտենտ) մոտ (էմիտենտ- տվյալ արժույթները թողարկող պետությունները), այսինքն՝ դոլարի դեպքում դա ԱՄՆ-ն է, իսկ եվրոյի դեպքում՝ Եվրամիությունը։ Նախ, ցավոք, ԱՄՆ-ի պետական պարտքը տարեցտարի աճում է և ստանում աղետալի նշանակություն, ուստի խնդիրն այժմ իրականում դոլարի փոխարժեքի հետ է կապված։ Ինչ վերաբերում է մյուս գործոններին, ապա դա ԱՄՆ-ի եւ Եվրամիության ներգրավվածությունն է Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների մեջ։ Որպես հակակշիռ, Ռուսաստանը սկսել է շարժումը դեպի ԲՐԻԿՍ (BRICS — Brazil, Russia, India, China, South Africa բառերի հապավում) ստեղծող երկրներ․ միջպետական միություն, հինգ պետությունների դաշինք և դրանց ձևաչափը մեծացել է նոր անդամներով ու նրանք ամեն կերպ փորձում են կրճատել իրենց արտարժութային պահուստները և առևտրային հարաբերություններում օգտագործել իրենց ազգային արտարժույթները և, իհարկե, առաջնությունը տրվում է չինական յուանին։ Տեսանելի ապագայում մենք չենք կարող դոլարը փոխարինել չինական յուանով, թեև միջազգային տնտեսական հարաբերություններում դոլարի շրջանառության մասշտաբի խնդիրը դեռ որոշակի ազդեցություն կունենա։
– Ինչպես է լարիի ամրապնդումն ազդում արտահանման վրա։
Լարին այնքան չի ամրապնդվել, որ դա բացասական ազդեցություն ունենա արտահանման վրա։ Լարին մնում է կայուն, իսկ դոլարը ներկայիս դրությամբ չի ամրապնդվում։
– Կառավարությունում խոսում են տնտեսական աճի մասին, դա կապված է լարիի ամրապնդման հետ։
Լարիի կայունությունն ապահովում է այն հանգամանքը, որ բիզնեսն իրեն կայուն է զգում։ Ինչ վերաբերում է տնտեսական աճին, ապա դա գալիս է նրանից, որ Վրաստանն ամեն կերպ փորձում էր չներքաշվել այն ռազմական գործողություններին, որոնք Ռուսաստանը իրականացնում է Ուկրաինայում։ Վրաստանը բացառել է երկրորդ ճակատի բացման հնարավորությունը: Վրաստանը փորձում է տնտեսական հարաբերություններ չունենալ Ռուսաստանի հետ, դրա հետ մեկտեղ Վրաստանը բոլոր միջազգային հարթակներում լիովին աջակցում է Ուկրաինայի կառավարությանը և հենց Ուկրաինային, և որ ամենակարևորն է, Վրաստանը լիովին հետևում է պատժամիջոցներին, թեև ինքը չի միացել պատժամիջոցներին, չունի պատժամիջոցների խախտման ոչ մի պաշտոնական փաստ, ուստի նման կայուն իրավիճակի դեպքում դա նպաստում է բիզնեսի զարգացմանը։ Վրաստանի տնտեսությունը ներկայումս դրական միտում և աճ է գրանցում։
–Ռուսական ռուբլին անկում է ապրում, ինչի հետ է սա կապված։
Ռուբլու անկումը բացառապես ռուսական խնդիր է, ռուբլին անկում է ապրել և շարունակում է իր անկումը, քանի որ Ռուսաստանը պատժամիջոցների տակ է։ Ռուսաստանը համապատասխան խնդիրներ ունի արտարժույթի ձեռքբերման հարցում։ Ես կավելացնեի նավթի վերին արժեքի սահմանը, երբ սահմանվի վերին գնի սահմանը, Ռուսաստանը կկորցնի նավթի եկամուտները։ Նավթի եկամուտների կորուստը նշանակում է, որ արտահանումը չի ավելանում։ Մյուս կողմից, Ռուսաստանը առևտուր է անում Հնդկաստանի հետ և վճարում է ռուփիով: Ռուսական նավթը նրանք գնում են հնդկական արժույթով, ինչ է սա նշանակում։ Ռուսաստանը մեծ քանակությամբ ռուփի է ստանում, և այն օգտագործում է հնդկական ապրանքներ գնելու համար։ Ռուսաստանից Հնդկաստան արտահանումը զգալիորեն գերազանցում է Հնդկաստանից Ռուսաստան ներմուծվող ապրանքներին։ Ուստի ռուսական բանկերում ռուփին մնում է չօգտագործված, ուստի ռուսական ռուբլին կշարունակի գործածվել ողջ Հնդկաստանում:
–Մի քանի տարի առաջ այն հասարակական կազմակերպությունների աշխատավարձերը, որոնց եկամուտները կախված էին արտարժույթից, ինչպես նաև արտերկրում վաստակած եկամուտները, ավելի բարձր էին, քան պետական աշխատողների եկամուտները, իսկ հիմա հակառակն է։ Արդյոք սա միտումնավոր քաղաքականություն էր։
Սա օբյեկտիվ իրականություն է, քանի որ Վրաստանում աշխատավարձերը վճարվում են ազգային արժույթով։ Ազգային արժույթը լարին է, ուստի դրամաշնորհ ստացած հասարակական կազմակերպությունները, բնականաբար, հիմա ավելի քիչ են ստանում, իսկ սկզբնապես լարի ստացող պետական կազմակերպությունները նույնն են ստանում, թեև դոլարով ավելի շատ է ստացվում: Սա օբյեկտիվ գործընթաց է, պետության կողմից որեւէ միջամտություն չկա։