Որոշ փորձագետներ Վրաստանում կոչ են անում Ազգային բանկին արգելել կոմերցիոն բանկերին վարկ տալ անվճարունակ քաղաքացիներին:
Ազգային բանկում դեռևս դրա անհրաժեշտությունը չեն տեսնում և սպասում են բնակչության ֆինանսական գրագիտության մակարդակի բարելավմանը:
Փորձագետների մի մասը կոչ է անում Ազգային բանկին խստացնել ֆիզիկական անձանց վարկեր տալու կանոնները, վախենալով քաղաքացիների կոմերցիոն բանկերում աճող պարտքերից: Ըստ տնտեսագետ Միխայիլ Դոնդուայի, Վրաստանն զբաղեցնում է առաջին տեղը աշխարհում` ֆիզիկական անձանց բանկային պարտքի առումով. 1000 մարդուց` 800-ը պարտապաններ են, և դա արձանագրվել է Վրաստանի հետ կապված Արժույթի միջազգային հիմնադրամի զեկույցում:
«Ես սպասում էի, որ կարգավորիչը տարեսկզբին խորհուրդ կտա, կոմերցիոն բանկերին, որ սահմանեն քաղաքացիների եկամուտների մակարդակով տրամադրված վարկեր: Պրակտիկան պետք է վերացվի, երբ վարկառուն վճարում է աշխատավարձի մեծ մասը բանկին: Ես առաջարկում եմ սահմանել նրա երաշխավորված եկամտի 30%-ը, իսկ ավելացման դեպքում՝ վարկ չտրամադրել: Եվ թեև Ազգային բանկը հաշվի է առել ԱՄՀ-ի մեկ առաջարկություն և արտարժույթով վարկերի հարցը չեղյալ համարել, բանկերը շարունակում են անհատույց վարկեր տրամադրել անհատներին առանց իրենց վճարունակության հաստատման, անշարժ գույքը ընդունելով գրավադրման: Սա անընդունելի է», – զգուշացրեց փորձագետը:
Ինչպես հայտարարում են «Կովկասի Արձագանքը» ոչ պետական կազմակերպության «Հասարակությունը և բանկերը», համաշխարհային պրակտիկայի համաձայն, երկրում տրամադրված բանկային վարկերի ընդհանուր ծավալը հաշվարկվում է մի փոքր այլ մեթոդով: Միևնույն ժամանակ, ըստ կազմակերպության տնտեսական վերլուծաբան Գիվի Ադեիշվիլիի, բանկերը պարտավոր են հաշվի առնել վարկառուների վճարման հնարավորությունները.
«Վրաստանում տնային տնտեսությունների վարկերի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ին 2017 թվականին կազմել է 28%: Օրինակ, ԱՄՆ-ում այդ թիվը կազմել է 85%, իսկ Եվրոպայում` 60%: Հետևաբար, չենք կարող ասել, որ բանկային վարկերի տեսանկյունից մենք ողջ աշխարհից առաջ ենք: Հատկանշական է, որ 2013 թ.-ին այդ ցուցանիշը չէր գերազանցել 15%-ը, սակայն հաշվի առնելով այն, որ բնակչության զգալի մասը դոլարով վարկեր ունի, ազգային արժույթի արժեզրկումը հանգեցրեց այսօրվա իրավիճակին: Այդ իսկ պատճառով Ազգային բանկը միջոցներ է ձեռնարկել դոլարից կախվածությունը նվազեցնելու ուղղությամբ: Ինչպես հայտնի է, այս տարվա հունվարից բանկերին արգելվում է դոլարով վարկ տրամադրել»:
Փորձագետի կարծիքով, վերջին տարիներին կոմերցիոն բանկերը խստացրել են վարկերի տրամադրումը, եթե պարտապանը չունի բավարար եկամուտ: Այնուամենայնիվ, այս կանոնին չեն ենթարկվում միկրոֆինանսական կամ առցանց կազմակերպությունները, որոնք անձնագրերի տվյալների հիման վրա շատ թանկ կարճաժամկետ վարկեր են տալիս:
«Որքանով է անհրաժեշտ խստացնել նորմերը, լայն հանրային քննարկման հարց է, սակայն պետք է նշել, որ ֆինանսական հաստատությունները չպետք է տրամադրեն կանխամտածված չվերադարձվող վարկեր: Եթե, օրինակ, անձի եկամուտը ամսվա ընթացքում չի գերազանցում ամսական հազար լարին, չի կարելի պարտադրել նրան ամսական վճարել 500 լարի: Բանկերը պետք է սկսեն երկարաժամկետ հեռանկարից` կրճատելով պարտատերերին ամսական վճարումների չափը»:
Ազգային բանկում դեռ չեն տեսնում սահմանափակումների անհրաժեշտություն: Ըստ սպառողների իրավունքների պաշտպանության վարչության պետ Լաշա Գզիշվիլիի, Ազգային բանկում ելք են տեսնում քաղաքացիների ֆինանսական գրագիտության մակարդակի աստիճանական բարձրացման համար, որը այսօր չի համապատասխանում զարգացած երկրների մակարդակին:
«2016 թ. վերջի դրությամբ մենք մշակել ենք շրջանակային ռազմավարություն, որը կբարձրացնի քաղաքացիների ֆինանսական իմացության մակարդակը` ավելի իմաստալից և պատասխանատու որոշումներ կայացնելու համար: Ընտրվել են ռիսկի ամենաբարձր աստիճանի խմբերը` գյուղական բնակչությունը, թոշակառուները և դպրոցների աշակերտները: Կրթության նախարարության հետ միասին մենք նախատեսում ենք հատուկ հմտություններ ներդնել ուսումնական ծրագրում»:
Նյութը` Эхо Кавказа