Սոցցանցն ավելի ու ավելի է թափանցում մեր կյանք, ավելանում են նաև խարդախ սխեմաները… Արդյունքում մենք ֆինանսական կամ հեղինակության կորուստներ ենք ունենում։ Ինչ պետք է կամ չպետք է իմանա սոցիալական ցանցը մեր մասին, bpn.ge-ն այս հարցերի շուրջ զրուցել է կիբերանվտանգության փորձագետ Անդրո Գոցիրիձեի հետ։
Սոցիալական ցանցը շատ հարմար և գրեթե անվճար գործիք է մարդկանց հետ շփվելու, սոցիալականացման և բիզնես վարելու համար, սակայն վտանգավոր է նաև զգայուն տեղեկատվության փոխանակման համար։ Սոցիալական ցանցերից օգտվում են ոչ միայն օրինապաշտ քաղաքացիները, այլև հանցագործներն ու բռնացողները, որոնց համար թվային տեղեկատվությունը հանցագործությունների կատարման բազային նյութն է։ Օրինակները ներառում են խարդախ պայմանագիր կնքելը, այլ անձի անունով վարկ ստանալը, անօրինական հսկողության մեջ ներգրավվելը, ֆիզիկական բռնությունը, ինքնասպանության դրդումը և այլ անօրինական կամ բռնի գործողություններ: Ժամանակակից թվային աշխարհում անձնական տվյալներն ավելի արժեքավոր են, քան փողը: Ձեր անձնական տվյալներով ես կարող եմ խարդախությամբ վարկ ստանալ, պայմանագիր կնքել և այլն։ Ուստի անհրաժեշտ է խուսափել անձնական տվյալների, բջջային հեռախոսահամարների, բնակության հասցեների, բանկային տվյալների և այլ զգայուն տեղեկատվության փոխանակումից: Հաշվի առնելով, որ տեսողական պատկերները կարող են օգտագործվել նաև հանցավոր արարքներ կատարելու համար, պետք է խուսափել բարձր լուծաչափով լուսանկարներ հրապարակելուց, հատկապես անչափահասների պարագայում։ Սոցիալական ցանցից կարելի է շատ տեղեկություններ ստանալ մարդու մասին՝ նրա հոբբիների, ընտանեկան կամ ֆինանսական վիճակի մասին: Այսպիսով, յուրաքանչյուրն ինքը պետք է որոշի, թե որն է անվտանգության մակարդակը։ Հասկանալի է, որ հասարակ քաղաքացին չի կարող ունենալ ամբողջովին փակ սոցիալական ցանց։ Եթե չնշեք, թե որտեղ էիք այս շաբաթավերջին հանգստացել, կամ ինչ սրճարան եք գնացել, կամ ինչ գինի եք սիրում, ինչ գրքեր եք կարդում, կամ եթե չեք արտահայտում ձեր կարծիքը քաղաքական որոշ նորությունների վերաբերյալ, ապա ձեր ինչի՞ն է պետք սոցիալական ցանցը: Միևնույն ժամանակ, անվտանգ չէ ձեր արժեքավոր լուրերը հրապարակել սոցիալական ցանցում, մանավանդ, եթե դրան ավելացնեք այն տեղեկությունը, թե որտեղ եք արձակուրդ գնալու, և եթե հանցագործը գիտի, որ ձեր տանը Պիկասո ունեք, նա անպայման կթալանի ձեր բնակարանը:
Կիբերհանցագործության ավանդական ձևը սոցիալական ինեներիան է, որը ենթադրում է խաբեություն օգտատերերին՝ մանիպուլյացիայի միջոցով ձեռք բերելու նրանց գաղտնաբառը: Հաճախ լինում են նաև իրավիճակներ, երբ տարբեր մանիպուլյացիաների միջոցով գումար է փոխանցվում քաղաքացու հաշվին կամ փորձ է արվում կոտրել էջը սոցիալական ցանցում։ Օրինակ՝ հաճախ ընկերոջ էջից հաղորդագրություն եք ստանում, որը կա՛մ կոտրված է, կա՛մ նման է նրա անձնական էջին, օգտագործում է նրա լուսանկարը և խնդրում գաղտնաբառ կամ գումար փոխանցել: Մենք միշտ չէ, որ ուշադիր ենք ստուգում դա: Միակ կարևոր խորհուրդն է՝ երբեք և ոչ մի դեպքում չկիսվեք ձեր գաղտնաբառով որևէ մեկի հետ՝ լինի դա ընկեր, գործընկեր, ընտանիքի անդամ կամ որևէ մեկի այլ անձ:
Հաճախ է հանդիպում մանկական ծուղակ, երբ քեզ հարցնում են՝ սա դուք եք, թե ոչ: Ձեր անունով վեբ-կայք գրանցելը դա ծուղակ է, և ձեզանից պահանջում են հաստատման կոդ, որը գալիս է ձեր հեռախոսին, և եթե բավարար ուշադրություն չդարձնեք, կարող է գոյություն ունենալ էջ, որը ձեր անունով պարտքով գումար է վերցնում: Մինչ տուժողը կահազանգի իր կոնտակտներին, խաբեբաներին հաջողվում է զգալի գումար հավաքել։
Բջջային սարքը, որոնման համակարգերը սահմանում են ձեր հետաքրքրությունները՝ հիմնվելով ձեր որոնած բաների և դիտած էջերի վրա և ներկայացնում են ձեզ բովանդակություն, որը նրանք կարծում են, որ ձեզ կհետաքրքրի: Նույն հաշվարկները կարող են կատարվել նաև ձեր բջջային սարքի ձայնային օգնականի միջոցով, որը կարող է ճանաչել ձեր խոսակցության հիմնաբառերը: Բջջային սարքի և որոնողական համակարգերի միջև այս հակասության պատճառով մեր հեռախոսը, որն առաջին հայացքից անշունչ առարկա է թվում, կարող է ավելին իմանալ մեր մասին, քան մենք ինքներս: Օրինակ, երբեմն կատակով ասում ենք, որ մեր բջջային հեռախոսը կամ որոնողական համակարգը մեզնից լավ գիտի մեր մասին, թե որտեղ ենք լինելու այս շաբաթավերջին։ Առաջին հայացքից սա անիրատեսական է թվում, բայց եթե տեխնոլոգիան գիտի, որ մենք որոշակի ժամանակ փնտրել ենք ռեստորաններ, առևտրի կենտրոններ կամ կինոթատրոններ, ապա այս տվյալները կհամեմատեն հայտնաբերված վայրեր այցելությունների հաճախականության հետ և կհաշվարկեն, թե որտեղ ենք անցկացնելու հաջորդ շաբաթ-կիրակին:
