Հայաստանում հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման քննարկումների մեկնարկի հետ մեկտեղ սրվեց Տավուշի մարզի 4 գյուղերի այսպես կոչված «փոխանցման» հարցը Ադրբեջանին։ Մինչ իրավիճակի շուրջ բազմաթիվ խոսակցություններ, ապատեղեկատվություն և կեղծ լուրեր են պտտվում, սահմանամերձ Ոսկեպար գյուղի բնակիչներն ամեն օր ապրում են վատագույնի սպասման մեջ։
Լուսանկարը` Քրիստինե Ավետիքյանի, Jnews-ի համար
Մարտի վերջին Հայաստանի իշխանությունները հայտարարեցին հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման գործընթացի մեկնարկի մասին, որը պետք է սկսվի Տավուշի մարզից։ Սա տագնապ առաջացրեց Ոսկեպար գյուղում, որը գտնվում է Ադրբեջանի հետ սահմանին։ Եթե սահմանը գծվի խորհրդային քարտեզներով, ապա Ադրբեջանի ԶՈւ-ն կարող է տեղակայվել նրանց մոտակայքում։
Ենթադրվում է, որ Տավուշի մարզի 4 գյուղերը, որոնք խորհրդային տարիներին պատկանում էին Ադրբեջանական ԽՍՀ-ին (Բաղանիս Այրիմ, Աշաղի Ասկիպարա (Ներքին Ոսկեպար), Խեյրիմլի (Խերմլու) և Ղըզըլգաջիլի) անվերապահորեն կփոխանցվեն Ադրբեջանին, իսկ հետո կսկսվեն բանակցությունները մյուս 4 էքսկլավային (այսինքն՝ որոնք գտնվում են ՀՀ տարածքում) գյուղերի (Յուխարի Ասկիպարա (հայերեն տեղանունը՝ Վերին Ոսկեպար), Սոֆուլու, Բարխուդարլու (չբնակեցված) ՀՀ Տավուշի մարզում, ինչպես նաև Քյարքիի (հայերեն անվանունը՝ Տիգրանաշեն)) ճակատագրի շուրջ:
Տարածքների փոխանցում Ադրբեջանին՝ սահմանազատում, թե միակողմանի զիջում
Չնայած այն հանգամանքին, որ նշված գյուղերից մի քանիսը բնակեցված չեն, սակայն դրանց փոխանցումն Ադրբեջանին որոշակի ռիսկեր է պարունակում ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ հարակից բնակեցված գյուղերի համար։
Այդ գյուղերից մեկը Ոսկեպարն է։ Դրանից արևմուտք գտնվում է Վերին Ոսկեպար գյուղի տարածքը, արևելքից՝ Ներքին Ոսկեպարը։ Երկրորդը վերաբերում է առաջին քառյակ գյուղերին, որոնք ցանկանում են հանձնել առանց նախապայմանների, առաջինը՝ նրանք, որոնց շուրջ իբր պետք է բանակցություններ տարվի։ Այսպիսով, եթե երկու գյուղերն էլ անցնեն Ադրբեջանի ենթակայության տակ, ապա Ոսկեպարը երկու կողմից կշրջափակվի Ադրբեջանի տարածքով, իսկ Երևան-Թբիլիսի ճանապարհի Ոսկեպար գյուղի մոտակայքում գտնվող հատվածները կանցնեն Ադրբեջանի տարածքով, ինչը նշանակում է, որ նրանք կանցնեն Ադրբեջանի տարածքով, այն՝ ենթակա կլինեն վերակառուցման։
Գյուղի բնակիչներն անհանգիստ, շփոթված վիճակում են՝ չեն հասկանում, թե ինչ է լինելու իրենց հետ։
Մարի Ստեփանյանն ընտանիքով մանուկ հասակում լքել է Ոսկեպարը, սակայն հաճախ է վերադառնում ու կապ է պահպանում հարազատների հետ։
«Ոչ թե բուն Ոսկեպարը, այլ նրա շուրջը, կան հողեր, մենք դրանք անվանում ենք Վերին Ոսկեպար, Ներքին Ոսկեպար: Այնտեղ 7-րդ դարի եկեղեցի ունենք, հենց այն, որը գալիս է դրանից հետո՝ նրանք այդ հողերը իրենցն են համարում: Նրանք այս հողերը ևս ուզում են վերցնել, ինչպես նաև Վերին Ոսկեպարը: Եվ կստացվի, որ Ոսկեպարի շուրջը կլինի ադրբեջանական հող, իսկ Ոսկեպարը կլինի հենց սահմանին»,- մեկնաբանում է Մարին:
Նա նշում է, որ գյուղի բնակիչները քաջատեղյակ են, թե ինչ հողերի մասին են տարվում քննարկումները։
«Նոյեմբերյանը, Բաղանիսը, Ոսկևանը նրանք կառանձնացնեն Իջևանից, այս ճանապարհը ևս կմնա իրենց մոտ, և ստացվում է, որ մարդիկ Տավուշի մարզի մարզկենտրոն՝ Իջևան, հասնելու համար պետք է անցնեն ամբողջ Լոռու մարզով, իսկ այդպես 3 ժամ ավել է»,- նշում է նա։
Մարին կիսվում է, որ թե՛ ինքը, թե՛ ոսկեպարցի իր հարազատներն ու ընկերները մտահոգություններ ունեն ստեղծված իրավիճակի հետ կապված։ Նրա խոսքով, չնայած Ռուսաստանում իր երկար կյանքին, ինչ-որ բան իրեն միշտ կապել է հայրենի գյուղի հետ:
«Նույնիսկ երբ ես Ռուսաստանում էի ապրում, և ինձ հարցնում էին, թե որտեղից ես, ես միշտ ասում էի՝ ոսկեպարցի: Ոսկեպարն ինձ շատ է դուր գալիս, ինչ-որ մթնոլորտ է այնտեղ՝ դու դուրս ես գալիս ճանապարհ, շուրջ բոլորդ միայն սարեր են, կանաչ անտառներ, միշտ թարմ օդ է, այնտեղ ամեն ինչ հարազատ է, գետը, որի մեջ անընդհատ լողում էինք… Այնտեղ են հորեղբայրս, մորաքույրս, տատիկս ու պապիկս, նրանք 90 տարեկան են: Ես չեմ հասկանում, թե ուր են գնալու նրանք հիմա: Ես շատ եմ անհանգստանում իմ հարազատների համար, մնացած մարդկանց համար, ովքեր այնտեղ են ապրում, բոլորին էլ ճանաչում եմ, հարևանները: Ինձ դուր չի գալիս այս զգացողությունը, որ ճնշում են Հայաստանին, ուզում են հայերին ջնջել աշխարհի երեսից»։
Լուսանկարը` Քրիստինե Ավետիքյանի, Jnews-ի համար
Նրա խոսքով, գյուղում խուճապ չկա, բայց բնակիչներն անընդհատ խոսում են այս վիճակի մասին և, որ ամենակարևորն է, շփոթմունքի մեջ են, քանի որ չգիտեն, թե վերջում ամեն ինչ ինչպես կզարգանա։
«Անընդհատ տղամարդիկ գնում են գյուղի կենտրոն, խոսում, ծրագրեր են կառուցում, կանայք էլ ասում են՝ չգիտենք ինչ կլինի, չգիտենք՝ թե ինչ ենք անելու»։
Քրիստինե Ավետիքյանը հայրենի գյուղ է ժամանել ապրիլի սկզբին։ Նա նշում է, որ գյուղում տրամադրությունները շատ տարբեր են։
«Ժողովրդի տրամադրությունն այլ է: Օրինակ՝ շատերն ասում են՝ լավ է լինելու, Արցախի պես չի լինի, իսկ ոմանք ուղղակի սպասում են ու վախենում են, որ գյուղը շրջափակման մեջ կմնա, առանց ճանապարհի (իսկ թե նորը երբ կհայտնվի՝ պարզ չէ):
Նրա տատիկն ու պապիկը` Ջեմման ու Արարատը, ամբողջ կյանքն ապրել են Ոսկեպարում և չէին ցանկանա լքել այս վայրը։
«Այս հողերը իրենցն են, այո, մոտ 30 տարի առաջ խլել ենք, բայց պաշտոնապես չեն փաստաթղթավորել, դրա համար էլ այսպես է ստացվել, նոր ճանապարհի հույս ունենք, բայց, ընդհանուր առմամբ, մտահոգված ենք այս իրավիճակից»,- ասում են Ջեմման ու Արարատը։
