Արդեն 7-րդ անգամն է, ինչ Կումուրդո գյուղում սկսվել է Մայր տաճարի վերականգնման աշխատանքները, սակայն վերջին տարիներին վերականգնման շրջանակներում քիչ բան է արվել, իսկ այս տարի ընդհանրապես ոչինչ չի արվել։
Դեռևս 2016 թվականին սկսվել էին Կումուրդոյի 10-րդ դարի տաճարի, ինչպես տեղացիներն են անվանում՝ Սուրբ Համբարձում եկեղեցու վերականգնման աշխատանքները։ Վերանորոգման աշխատանքների սկզբում ասվում էր, որ աշխատանքները կտևեն 3 տարի, սակայն 2018 թվականին որպես վերջնական ամսաթիվ նշվել է 2021 թվականը, այսինքն՝ ոչ թե 3, այլ 5 տարի։ Բայց տաճարի վերականգնումը չի ավարտվել ոչ 2021 թվականին, ոչ էլ 2022 թվականին, իսկ այս տարի աշխատանքներն ընդհանրապես չեն վերսկսվել։
2021 թվականին վերականգնմամբ զբաղվող «Արխիտեքս» ՍՊԸ-ի աշխատակիցները Jnews-ին տված հարցազրույցում ասել էին, որ մտադիր են գմբեթին հասնել 2022 թվականին, որից հետո պետք է ընդմիջում լիներ՝ համաձայնեցնելու գմբեթի կառուցվածքն ու ձևը, իսկ մինչ այդ նախատեսվում էր տեղադրել ժամանակավոր գմբեթ, սակայն դեռ այն ժամանակ կանխատեսվում էր, որ վերականգնման աշխատանքները կտևեն մի քանի տարի։ Դեռևս 2022 թվականի հունիսին Jnews-ը հարցում էր ներկայացրել Վրաստանի մշակութային ժառանգության պաշտպանության ազգային գործակալություն՝ պարզելու, թե վերականգնման ինչ աշխատանքներ են ընթանում և երբ դրանք կավարտվեն, սակայն պատասխան այդպես էլ չեղավ՝ չնայած հարցումը կրկին անգամ ուղարկեցինք։
Գյուղի կենտրոնում հավաքված Կումուրդոյի բնակիչները վստահեցնում են, որ այս տարի տաճարի վերականգնման աշխատանքներ չեն տարվել։
«Այսքան տարի է սկսել են ու առաջ չեն շարժվել։ Գմբեթն է մնում։ Այս տարի ընդհանրապես նրանք չեն եղել այստեղ։ Ինչ-որ անգամ այս տարի եկել էին ու 2 օր ինչ-որ բան արեցին ու գնացին»,- ասաց Կումուրդոյի բնակիչներից մեկը։
«Դեռ այնքան բան է այնտեղ մնացել անելու։ 2-3 տարվա գործ կա, մնացածը չգիտեմ: Այս տարի որևէ աշխատանք չի կատարվել։ Գուցե ֆինանսավորման խնդիր ունեն»,- ասում է մեկ այլ բնակիչ։
Մայր տաճարի բակ մտնել չհաջողվեց, պահակները թույլ չտվեցին, թեև բնակիչներն ասում են, որ ազատորեն մտնում են եկեղեցի և մոմ վառում։ Լուսանկարել կամ տեսանկարահանել հնարավոր էր, սակայն ոչ վերականգնվող տարածքում։ Հարցին, թե՞ արդյոք տաճարում աշխատանքներ են տարվում, պահակները ասացին, որ իրավունք չունեն տեղեկություն տալու, ասացին, որ տեղեկություն կարելի է ստանալ Վրաստանի մշակութային ժառանգության պահպանության ազգային գործակալությունից։
Jnews-ը եւս մեկ հարցում կուղարկի Վրաստանի մշակութային ժառանգության պաշտպանության ազգային գործակալությանը։ Պատասխանը հասանելի կլինի Ջավախքի լրատվական կենտրոնի հաջորդ նյութերում, եթե այն ստանա Jnews-ը։
Հիշեցնենք, որ 3 000 000 լարի արժողությամբ «Կումբուրդոյի (Գումբուրդո) տաճարի վերականգնում» ծրագիրը մեկնարկել է 2016 թվականի հուլիսին։ Գումբուրդո գյուղը հայտնի է 10-րդ դարում կառուցված հոյակապ, մինչև օրս կանգուն, կոթող տաճարով: Պատմական արխիվները, ինչպես նաև եկեղեցու վիմագրությունները վկայում են, որ այն կոչվել է Սուրբ Համբարձում եկեղեցի, կառուցել է Հովհաննես Եպիսկոպոսը 957-964 թթ, Աբխազաց Լևոն Գ. թագավորի թագավորության և Զվիադի Էրիսթավության ժամանակ: Այն ժամանակ Գումբուրդոյում նստում էր Ջավախքի վրաց առաջնորդ՝ Բագրատ Մեծ IV թագավորը (1027-1072). ով և կառուցել է եկեղեցու արևմտյան գավիթը: Վերականգնողական աշխատանքները սկսվել են հնագիտական պեղումների ժամանակ հայտնաբերված ոսկորների շուրջ ծագած սկանդալով։ Վերականգնման պատմության մասին լրացուցիչ տեղեկություններ կարելի է գտնել հետևյալ հղումներով։
Գումբուրդոյում վերականգնվում է X դարի տաճարը
Աղմկահարույց պեղումներ Գումբուրդոյում
Նախնիների ոսկորների խախտված հանգստությունը
Գումբուրդոյի տաճարի վերանորոգման ընթացքը
