Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին մնացել է երեք շաբաթ, դե իսկ Վրաստանի քաղաքացու առջև եռակի խնդիր է դրված՝ ընտրել քաղաքապետին, իր ընտրատարածքի Սակրեբուլոյի պատգամավորին և կուսակցությանը, որը նույնպես Սակրեբուլոյում ներկայացնելու է պատգամավորը: Հիմա ամենակարևոր պահն է, երբ քաղաքական կուսակցություններն ակտիվանում են, ընտրողներն իմանում են այն թեկնածուների մասին, որոնց միջև պիտի կատարեն իրենց ընտրությունը: Ինչպիսին է ընդհանուր նախընտրական վիճակը, ինչ գիտի Ախալքալաքի ընտրողը և ինչպիսին է շարքային ախալքալաքցու տրամադրվածությունը, Jnews- ը փորձել է պարզել այս ամենը:
Ընտրողների հետ շփվելու համար Jnews- ն ընտրել է համեմատաբար հեռավոր գյուղեր` Կաջոն և Ալաթումանը, ու Ախալքալաք քաղաքը:
Ըստ մեր հարցումների, ընտրողների իրազեկվածությունը գյուղերում և քաղաքում տարբերվում է: Գյուղերում բնակչության միայն մոտ 10% -ն էր տեղյակ առաջիկա ընտրությունների և թեկնածուների մասին, քաղաքում այդ տոկոսը մի փոքր ավելի բարձր է: Քաղաքի գրեթե բոլոր հարցվածները գիտեին, որ աշնանն ընտրություններ են անցկացվելու, պարզապես շատերը չգիտեին, թե ովքեր են թեկնածուները:
Գյուղերում անցկացված հարցման ժամանակ մարդիկ հաճախ տեսնելով մեզ, հեռանում էին, որպեսզի չպատասխանեին մեր հարցերին, բայց Կաջո գյուղում մեզ հաջողվեց զրուցել տարբեր տարիքի 15 բնակիչների հետ: Միջին տարիքի մարդիկ պատրաստակամորեն պատասխանում էին մեր հարցերին: Ըստ հարցվածների, իրենց մասին հիշում են միայն ընտրությունների ժամանակ, իսկ մունիցիպալիտետի ղեկավարությանն էլ նրանք տեսնում են միայն նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ:
Վովա Գրիգորյանը Կաջո գյուղից է: Հարցին, թե արդյոք գիտի, որ աշնանն ընտրություններ են լինելու, նա անտարբեր պատասխանում է.
«Այո, գիտեմ, ով ինչ խոստացել է, ոչ ոք ոչինչ չի արել: Պարարտանյութը 33 լարիից դարձել է 55 լարի, ինչ անեն գյուղացիները, գոնե կարտոֆիլը կարողանան վաճառել: Բնակչությանը խոստացան օգնել երկքաղաքացիության հարցում, և ինչ՝ ոչինչ չձեռնարկեցին: Ես ընտանիքս պահելու համար ստացա ՀՀ քաղաքացիություն՝ Ռուսաստան գնալու համար, այժմ ուզում եմ վերադարձնել, նրանք ասում են, որ պետք է քննություն հանձնեմ: Ես 63 տարեկան եմ, ինչպես կարող եմ քննություն հանձնել», – ասում է Վովա Գրիգորյանը:
Գյուղացիներին անհանգստացնում է կարտոֆիլի իրացման խնդիրը:
«Ինձ նույնիսկ չի հետաքրքրում, թե ով, ինչ, որովհետև ով ինչ խոստացել էր, հետո հրաժարվել է իր խոսքերից: Բոլորը գալիս խոստանում են, որ մեզ կօգնեն, որպեսզի ձմռանը լավ գնով վաճառենք կարտոֆիլը, մարդիկ հավատում են նրանց, ընտրում, իսկ վերջում նրանք մոռանում են մարդկանց», – ասում է Վարուժ Մարտիրոսյանը:
Արթուր Բալասանյանը գիտեր ընտրությունների մասին, ճանաչում էր թեկնածուներին: Նա վստահ է, որ քաղաքապետ կընտրվի իշխող կուսակցության թեկնածուն:
«Նրանք գալիս են միայն ընտրությունների ժամանակ, Մակարյանը կգա, խոստումներ կտա, և հետո մենք նրան մեզ մոտ կտեսնենք 5 տարի հետո (խմբ. հաջորդ ընտրությունների ժամանակ): Խոստումները մեծ են, բայց ոչինչ չեն անում գյուղի համար: Բոլորն էլ նույնն են, ով էլ որ ընտրվի: Ամեն ինչ իշխանությունների ձեռքում է: Կարապետյանը (խմբ. «Եվրոպական Վրաստան» կուսակցությունից քաղաքապետի թեկնածու) այսքան տարի է պայքարում է, թույլ չեն տալիս: Աշխատողներին վախեցնում են, և նրանք իրենց են ընտրում, ես դեմ չեմ, թող ընտրվեն, բայց գոնե ինչ-որ բան անեն ժողովրդի համար », – ասում է Արթուր Բալասանյանը:
Մի երիտասարդ չներկայացավ ու ասաց, որ ընտրությունները հավասար չեն, և որ իշխանությունները ճնշում են գործադրում ընդդիմության վրա:
Վարդանուշ Հակոբյանը Կաջո գյուղից է: Հարցին, թե գիտի առաջիկա ընտրությունների մասին և ում պետք է ընտրի, նա ասաց հետևյալը.
«Խնդրել ենք մեզ հատկացնել բժիշկ և բուժքույր, գյուղն արդեն ունի բուժկետ, մեզ պարզապես աշխատողներ են պետք, նրանք միշտ խոստանում են և չեն անում: Գյուղի ակումբը քանդվում է, լավ է, որ գոնե ճանապարհը կառուցեցին: Այլևս չեմ գնալու ընտրությունների: Նախորդ անգամ Անդրանիկի (խմբ. քաղաքապետի ներկայացուցիչը գյուղում) խնդրանքով գնացի », – դժգոհում է Վարդանուշ Հակոբյանը:
Ալաթուման գյուղում հարցվածների մեծ մասը չգիտեր ընտրությունների մասին, ոմանք ականջի ծայրով լսել էին, որ ընտրություններ են լինելու, բայց չգիտեին, թե ում պիտի ընտրեն:
«Ինչպես մեզ կասեն, այդպես էլ կանենք: Քաղաքում ես տեսել եմ մեկի դիմանկարը, նա Բարալեթ գյուղից է (խմբ.«Վրացական երազանք»-ից քաղաքապետի թեկնածու), ասում են մենք մեր ձայները տալու ենք նրան: Չնայած մենք դրանից ոչ մի օգուտ չունենք: Տունս քանդվում է, ոչ ոք չի օգնում », – ասաց Ալաթուման գյուղի բնակիչը:
Մարտին Միքայելյանը գիտեր ընտրությունների մասին, թե ինչ ընտրություններ են և ովքեր են թեկնածուները, բայց նա շատ հիասթափված է և, ըստ նրա, չի ցանկանում գնալ ընտրությունների:
«Ես ոչ մեկին չեմ ընտրելու: Բոլորը նույնն են, սարեր են խոստանում, ընտրություններն ավարտվում են և մոռանում են ամեն ինչ: Ամեն անգամ նույն բանն է: Ես ոչ մի ակնկալիք և հույսեր չունեմ», – ասաց Մարտին Միքայելյանը:
Նաիրի Տոնոյանը չի ճանաչում թեկնածուներին:
«Դեռ ոչ ոք մեզ մոտ չի եկել նախընտրական քարոզարշավով: Կգան, կասեն, կիմանանք թեկնածուներին: Բայց միևնույն է, նրանք չեն կատարում իրենց խոստումները, և այս անգամ նույնպես ոչինչ չի փոխվի», – ասում է Նաիրի Տոնոյանը:
Ախալքալաքի բնակիչները գյուղացիների հետ համեմատ, ավելի տեղեկացված են գալիք ընտրությունների և թեկնածուների մասին:
Ռոբերտ Արեւյանը գիտի ընտրությունների մասին, ճանաչում է թեկնածուներին եւ վստահ է, որ ամեն ինչ լավ է լինելու: «Աստիճանաբար, ամեն ինչ կբարելավվի, ոչ միանգամից, բայց ես հավատում եմ», – ասաց Ռոբերտ Արևյանը:
Այնուամենայնիվ, քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը բարելավման հույսեր չի փայփայում, անտարբեր է առաջիկա ընտրությունների ու թեկնածուների նկատմամբ:
«Գիտեմ, որ ընտրություններ են, չգիտեմ թեկնածուներին և չգիտեմ, կգնամ ընտրությունների, թե՝ ոչ», – ասաց Հասմիկը:
«Ես չեմ ճանաչում թեկնածուներին և նրանցից հույս չունեմ, մեր հույսը խոպանն է, մեզ համար այստեղ ոչ մի լավ բան չի լինի», – ասաց Սոնյան:
Սերգեյ Շախբեկյանն Ախալքալաքի բնակիչ է: Նա ցանկանում է, որ ընտրություններն անցնեն հանգիստ, և ոչ ոք ոչ ոքի հետ չթշնամանա:
«Ես նկատել եմ, որ կենտրոնում իրարանցումը շատ է, բայց մեզ մոտ շատ հանգիստ է: Կարծում եմ, որ նման իրարանցման կարիք չկա: Լավ կլիներ, որ ամեն ինչ հարթ անցներ, առանց վիրավորանքի ու միայն ծրագրերի շուրջ բանավեճերով: Այստեղ շատ հանգիստ է, և դա լավ է: Ընտրությունները գալիս ու գնում են, իսկ մարդիկ մնում են, ընտրություններից հետո մենք պետք է միասին ապրենք: », – ասաց Սերգեյ Շախբեկյանը:
Վարդան Վարդանյանը, իր խոսքով, քաղաքականությամբ չի զբաղվում եւ ցանկանում է, որ ընտրություններն անցնեն հանգիստ, եւ ոչ ոք ոչ ոքի չվիրավորի:
«Ինչ կապ ունի, թե ով որ կուսակցությունից է, ընտրություններից հետո մենք բոլորս միմյանց աչքերին ենք նայելու, մենք միասին ենք ապրում: Թող յուրաքանչյուրը ընտրի նրան, ում ճիշտ է համարում: Ես ոչ մեկի վրա հույս չեմ դնում, ես հույսն իմ վրա եմ դնում, բայց ես կգնամ ընտրությունների և կկատարեմ իմ քաղաքացիական պարտքը: Ես կընտրեմ ըստ անհատականության, ինձ թեկնածուն ավելի շատ հետաքրքրում է որպես անձ, կուսակցության ծրագիրը կարող է լավը լինել, բայց մարդուց շատ բան է կախված», – ասում է Վարդան Վարդանյանը:
Ընդդիմադիր կուսակցությունները, որոնք Ախալքալաքում մասնակցում են մունիցիպալիտետում տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին, Ախալքալաքում և գյուղերում չեն հանդիպել ընտրողների հետ, մարդիկ չգիտեն նրանց և նրանց ծրագրերի մասին, բրոշյուրներ չեն տարածել:
Ախալքալաքում ՏԻՄ ընտրություններին մասնակցում է 12 կուսակցություն
«Մեսխ դեմոկրատներ» հասարակական կազմակերպության նախագահ Գիորգի Անդղուլաձեն կարծում է, որ այս տարի շրջաններում ընդդիմությունը շատ պասիվ է:
«Չգիտես ինչու, ամենաակտիվը իշխող կուսակցությունն է, մնացած կուսակցությունները որևէ ակտիվություն չեն ցուցաբերել: Միակ բանը, որ նրանք անում են, առաջնորդների հեռուստատեսային ելույթներն են կենտրոնական ալիքներով, իսկ մնացած առումներով տեղական մակարդակում, նույնիսկ պաստառները չեն երևում: Ես նման բան չեմ հիշում: Գուցե և ակտիվ են, բայց իրենց ձևով: Իրականում ես չեմ լսել ոչ մի հանդիպման մասին բնակչության հետ կամ շրջաններում որևէ ակտիվության մասին: Տեղում թեկնածուները պետք է գնան և մարդկանց բացատրեն, թե ինչ ծրագրեր ունեն, ինչ մեթոդներով պետք է դրանք իրագործեն, իրականում դա չկա, այլ պարզապես վեճեր են ընթանում կուսակցությունների միջև կենտրոնական մակարդակով, և չի խոսվում տեղական ինքնակառավարման մասին, այնտեղ խոսվում է, թե որ կուսակցությունն ինչ է փչացրել », – ասում է Գիորգի Անդղուլաձեն:
Ընդդիմադիր կուսակցությունների թեկնածուների վրա ճնշումների վերաբերյալ նա ասաց հետեւյալը.
«Այս հարցերով զբաղվում են հասարակական կազմակերպությունները: Կլինի դատարան և կուսումնասիրեն սկզբից մինչև վերջ: Մինչև ՀԿ-ները և միջազգային կազմակերպություններն իրենց եզրակացությունները չտան, այս մասին խոսելը շատ դժվար է, քանի որ տարբեր կերպ կարելի է մեկնաբանել: Ես չեմ կարծում, որ ուսումնասիրությունը երկար կտևի, կարծում եմ, որ 10 օրից արդեն արդյունքները կլինեն », – ասում է Գիորգի Անդղուլաձեն:
Այս տարի Ախալքալաքի մունիցիպալիտետում պետք է ընտրեն քաղաքապետ, 14 մեծամասնական և 28 համամասնական թեկնածուների: Ընդհանուր առմամբ, Ախալքալաքի մունիցիպալիտետի Սակրեբուլոյում կլինի 42 պատգամավոր՝ 38 -ի փոխարեն:
