Կարծախն Ախալքալաքի մունիցիպալիտետի ամենահեռավոր սահմանակից գյուղերից մեկն է: Մինչև վերջերս այդ գյուղի բնակիչները կարող էին միայն երազել բնական գազի մասին: Սակայն, այն բանից հետո, երբ գազաբաշխիչ ընկերությունը հայտարարեց երկու տարվա ընթացքում մունիցիպալիտետի բոլոր գյուղերը գազիֆիկացնելու մտադրության մասին, հույս առաջացավ, որ Կարծախի նման գյուղերը շուտով գազ կունենան:
Տեղի բնակիչների հիմնական զբաղմունքը անասնապահությունն է: Այստեղի կլիման ցրտաշունչ է, ուստի կարտոֆիլն աճեցվում է ավելի փոքր մասշտաբներով, քան մյուս գյուղերում: Կարծախը, սակայն, ունի իր առավելությունները:
Գյուղի միջով է անցնում դեպի Թուրքիայի սահման տանող մայրուղին։ Այստեղ կառուցվել են տարանցիկ բեռնատարների համար նախատեսված չորս խոշոր TIR կայաններ։ Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև լայնածավալ պատերազմի սկսվելուց ի վեր տարանցումը հատկապես կարևոր է դարձել Վրաստանի և մասնավորապես այս շրջանի համար։ Տարածքում է գտնվում նաև Ջավախեթիի ազգային պարկը, որը հստակ ներուժ ունի զբոսաշրջության զարգացման համար։ Սակայն գյուղի ենթակառուցվածքները դեռևս չեն համապատասխանում այդ պահանջներին։
Կարծախում ո՛չ պատշաճ ճանապարհ կա, ո՛չ էլ բնական գազ։ Բնակիչներն ասում են, որ գազը երկրորդ ամենահրատապ խնդիրն է ճանապարհից հետո, որի վերակառուցումն ընդհատվել է։ Սակայն գազին միանալու համար գյուղացիները պետք է վճարեն 2900 լարի, որպեսզի գազը խողովակաշարով հասցվի իրենց տները։
Խանութներից մեկում հավաքված գյուղացիներն ասում են, որ այս տարին բոլոր առումներով ձախողված է եղել. ճանապարհները սարսափելի վիճակում են, բեռնատարները երթևեկում են դրանցով, փոշի են բարձրացնում, իսկ դաբաղ հիվանդության բռնկումը լուրջ հարված է հասցրել անասնապահությանը, որը նրանց եկամտի հիմնական աղբյուրն է։ Այս ամենը դժվարացնում է բնակիչների համար գազի միացման լրացուցիչ ծախսերը հոգալը։
«Միևնույն է, օրերից մի օր գազը կմիացնեն», — ասում է բնակիչներից մեկը։
«Եթե միացնեն, ապա դա մինչև հաջորդ տարի կլինի», — ավելացնում է մեկ ուրիշը։
«Բայց 3000-ը չափազանց շատ է», — նշում է երրորդը։
Առայժմ տները ջեռուցում են վառելափայտով, իսկ նրանք, ովքեր չեն կարողանում փայտ գնել, օգտագործում են գոմաղբ։ Դժվարություններին չնայած, բնակիչները պատրաստ են ներդրում կատարել։
«Նրանք ասացին, որ ես պետք է վճարեմ 2900 լարի տան մեկ կետի համար։ Յուրաքանչյուր գյուղ որոշակի գումար է վճարել գազը միացնելու համար։ Մենք առաջարկում ենք փոխզիջում. թող ընկերությունը գազի հաշվից հանի այս գումարի մի մասը։ Օրինակ, եթե ես օգտագործել եմ 300 լարի արժողությամբ գազ, ես վճարում եմ 200, իսկ 100-ը գնում է պարտքի հաշվին։ Աստիճանաբար ամբողջ գումարը կփակվի», — ասում է գյուղացիներից մեկը։
Գյուղացիները նաև առաջարկում են, որ մայրուղու մոտ գտնվող TIR կայանների և բենզալցակայանների սեփականատերերը որոշ ծախսեր կրեն իրենց վրա։
«Մենք ունենք չորս TIR կայան և երկու բենզալցակայան, թող նրանք նույնպես մասնակցեն։ Գազը մոտակայքում կլինի, այնպես որ նրանք նույնպես կմիանան։ Սա շահութաբեր բիզնես է, և սովորական գյուղացիներն այդպիսի եկամուտ չունեն։ Վրաստանի կառավարությունը չպետք է ապահովի քաղաքացիների հավասարությունը։ Ի՞նչ մեղք ունի կարծախցին, որ ապրում է Ախալքալաքից 30 կիլոմետր հեռավորության վրա»։
Գյուղի ներկայացուցչի խոսքով՝ 140 տների 80%-ը պատրաստ է վճարել միացման համար։ Մնացած 20%-ը կարիքավորներն են, ուստի քննարկվում են տարբեր վճարման տարբերակներ։
«Մենք պատրաստ ենք հիմա վճարել 1500 լարին, իսկ մնացածը աստիճանաբար վճարել, որպեսզի ընկերությունը կարողանա այն հանել մեր գազի վճարներից։ Մեզ ասացին, որ դա անհնար է։ Բայց եթե մենք ներդնում ենք մեր սեփական գումարը, տրամաբանական չէ՞ այն հետագայում հետ ստանալ։ Մենք չենք պահանջում լրիվ փոխհատուցում, միայն լրացուցիչ գումար։ Մեզ ասացին, որ ընկերությունը չի կարող դա անել։ Լավ, գյուղացին լրացուցիչ 2300 լարի է վճարում։ Ինչո՞ւ։ Որպեսզի մենք կարողանանք գազ ունենալ։ Լավ։ Այդ դեպքում եկեք միասին բենզալցակայան կառուցենք, որպեսզի կարողանանք այնտեղ գազ գնել։ Կամ ավտոբուս գնենք, և թող ինչ-որ մեկը վարի այն և վճարի դրա համար։ Նույնիսկ եթե դա մասնավոր ընկերություն է, մենք պատրաստ ենք ներդրումներ կատարել, և նրանք աստիճանաբար կվերադարձնեն այն: Մենք չենք խոսում ամբողջ գումարի մասին, ներառյալ կետի, խոսքը միայն լրացուցիչ գումարի մասին է», — ասում է գյուղապետ Գաբրիել Կարապետյանը։
Հարևան Դադեշ գյուղում խնդիրը լուծվել է՝ վճարելով երկու մասով։ Գազաբաշխիչ ընկերության տնօրենի խոսքով՝ այս հատվածը գազիֆիկացնելու համար համայնքը կարիք ունի չորս գյուղերի՝ Դադեշի, Սուլդայի, Բոզալիի և Կարծախի ֆինանսական աջակցության։
«Անկեղծ ասած, մենք արդեն քննարկել ենք սա Սուլդայի բնակիչների հետ, բայց դեռ չենք խոսել Կարծախի բնակիչների հետ։ Այս տարածքները գազիֆիկացնելու համար անհրաժեշտ կլինի մոտավորապես 3,5-4 միլիոն լարի։ Մենք նրանց առաջարկել ենք նախագծին առնվազն մասնակի ներդրում, իսկ մնացած մասը կհոգա ընկերությունը։ Այս գյուղերը դեռևս մեզ չեն առաջարկել իրենց սեփական լուծումը։ Մենք, իհարկե, բաց ենք հնարավոր տարբերակները քննարկելու համար»։
Բաժանորդների գազի օգտագործման եկամտաբերության վերաբերյալ ընկերությունը նշում է, որ գազիֆիկացման ծախսերի փոխհատուցման համար դարեր կպահանջվեն։
«Ինչ վերաբերում է Կարծախին՝ 2500 լարին հովանավորչական աջակցություն է, իսկ մնացածը՝ բաժանորդագրության վճար, որը բնակիչները պետք է վճարեն ավելի ուշ։ Ընկերության կողմից ներդրվող գումարը կփոխհատուցվի միայն 70-80 տարի հետո։ Ինչպե՞ս կարող ենք փոխհատուցել այս գումարը, եթե չունենք այդ մակարդակի եկամուտ։ Այս բոլոր գյուղերը պետք է լրացուցիչ 1-ից 1,2 միլիոն լարի ներդրեն։ Չնայած ընդհանուր ծախսերը կգերազանցեն 4 միլիոն լարին, ընկերությունը կներդնի մոտ 3 միլիոն սեփական միջոցներից։ Սա նշանակում է, որ այս ներդրումները կփոխհատուցվեն մոտ 100 տարի հետո, ինչը նշանակում է, որ վճարման ժամկետը կերկարաձգվի ևս 10 տարով։ Այնուամենայնիվ, վճարման պլանները կարող են կազմակերպվել մաս-մաս։ Օրինակ՝ Դադեշը պահանջվող գումարը վճարել է երկու փուլով՝ երկու ամսվա ընթացքում», — ասում է SJGC գազաբաշխիչ ընկերության տնօրեն Վրեժ Բերիկյանը։
TIR կայանների, մաքսատան և բենզալցակայանների վերաբերյալ Վրեժ Բերիկյանը նշեց.
«Մաքսատունը գտնվում է Կարծախից 5-6 կիլոմետր հեռավորության վրա: TIR կայանների և այլ առևտրային օբյեկտների միացման համար կգործի առանձին, ավելի բարձր գազի կոմերցիոն գին», — հավելեց նա։
Կարծախի գազաֆիկացումը ոչ միայն հարմարավետության հարց է, այլև արժանապատիվ կյանքի, գյուղական բնակչության պահպանման և սահմանամերձ շրջանի զարգացման նախապայման։
Կարդացե՛ք նաև.
