Պրիգոժինի ապստամբության, ապստամբությունից հետո Պուտինի հեղինակության և հետագա զարգացումների մասին JNEWS-ը զրուցել է Վրաստանի ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների հիմնադրամի (Ռոնդելի հիմնադրամ) ավագ գիտաշխատող, Մեծ Բրիտանիայում Վրաստանի նախկին դեսպան Գիորգի Բադրիձեի հետ։
Ի՞նչ տեղի ունեցավ Ռուսաստանում հունիսի 24-ին, բեմադրություն էր, թե՞ ապստամբություն:
-Ես ավելի շատ հարցեր ունեմ բեմադրության, քան ապստամբության հետ կապված։ Եթե սա բեմադրություն էր, ապա պետք է միտված լիներ ինչ-որ շահավետ լուծման, օրինակ՝ կամ Պուտինի, նրա հակառակորդների, կամ անձամբ Պրիգոժինի համար։ Առայժմ ո՛չ Պուտինի, ո՛չ Պրիգոժինի համար հստակ օգուտներ չեմ տեսնում։ Պուտինն այս ամենից թուլացած տեսք ունի, Պրիգոժինը ստիպված է եղել նահանջել, իսկ առհասարակ այսքանից հետո նա ողջ կմնա, թե ոչ, դեռ հայտնի չէ։ Արդեն լսել ենք, որ հետ են վերցրել նրա դեմ քրեական գործը դադարեցնելու խոստումը։ Սկզբում ասում էին, որ դադարեցվում է, հիմա ասում են, որ շարունակվում է։ Անկեղծ ասած, ես ամենամեծ անվստահությունն ունեմ այդ մարդկանց նկատմամբ, այդ թվում՝ փորձագետների նկատմամբ, ովքեր շատ կտրուկ հայտարարեցին, որ սկսվել է կա՛մ Ռուսաստանի կազմաքանդումը, կա՛մ ինչ-որ բեմադրված սցենար է։ Այնքան քիչ հավաստի տեղեկություն կա, որ կատարվածի վերաբերյալ կատեգորիկ դատողությունը համարում եմ անպատասխանատու, համենայնդեպս անլուրջ։ Կարող եմ ասել, որ հիմա ձևավորված պատկերից հիմնական եզրակացությունն այն է, որ ռուսական բանակը շատ ավելի թույլ է, քան պատկերացնում էին, և դա ցույց տվեցին Ուկրաինայում ռազմական գործողությունները։ Բայց պարզվեց, որ իշխանությունը Ռուսաստանում ուղղահայացն է Պուտինի իշխանության, նույնպես երկաթբետոնե ամրոց չէ։ Այսօր այդ իշխանությունն ակնհայտորեն շատ ավելի թույլ տեսք ունի, քան շատերը պատկերացնում էին:
Ինչու՞ Պրիգոժինը դիմեց այս չմտածված քայլին:
– Դա կարող էր տեղի ունենալ բազմաթիվ պատճառներով: Երբ պետությունում կենտրոնական իշխանությունը պայմաններ է ստեղծում այլընտրանքային, ոչ պետական ռազմական կազմակերպությունների հայտնվելուն, դա արդեն քաոսի ու անարխիայի նախադրյալներ է ստեղծում։ Նորմալ երկրներում, ոչ միայն ժողովրդավարական, այլև լիովին ավտորիտար, այլընտրանքային կենտրոնների առկայությունը սեփական զինված ուժերում քաղաքական համակարգի աննորմալության, անառողջության նշան է։ Պուտինն արեց դա, քանի որ վստահ չէր ռուսական զինված ուժերի հուսալիության վրա, և ստեղծելով առանձին կենտրոններ, ուժեր, փորձեց հավասարակշռել մի ուժը մյուսին։ Ամեն անգամ այն ստեղծում է այնպիսի ռիսկեր, ինչպիսին մենք տեսել ենք: Ինչո՞ւ Պրիգոժինը որոշեց արշավ սկսել Մոսկվայի դեմ, քանի որ, ըստ երևույթին, այս ուժային կենտրոններից մեկը զգում էր, որ այն չափազանց ուժեղ է դարձել, նա (Պրիգոժինը խմբ.) պարբերաբար բողոքում էր զինամթերքի պակասից:
Հետո, երբ նա դուրս եկավ վերահսկողությունից, դեռևս նախքան որոշելը Մոսկվային հակադրվել, արդեն ուղիղ բախումներ եղան Վագների և Ռուսաստանի զինված ուժերի՝ ՌԴ ՊՆ-ի միջև։ Միգուցե նա որոշել է «վաբանկ» գնալ: Սա Պուտինի վրա ճնշում գործադրելու ձև էր՝ ի սկզբանե Շոյգույին վերացնելու համար:
Ինչո՞ւ նա այդպես էլ չհասավ Մոսկվա։
Այս փուլում մենք չենք կարող իմանալ։ Արդյո՞ք իրական նպատակը Մոսկվայի գրավումն էր։ Շատ տպավորիչ էր նրա զինված ուժերի Մոսկվային այդքան մոտ գտնվելու դյուրինությունը։
Կրեմլում եզրակացություններ արե՞լ են։
– Տարբեր կարծիքներ կան այն մասին, որ իրական գործարքը կայանում է նրանում, որ Պրիգոժինը դադարեցնում է ռազմական գործողություններն այն երաշխիքների դիմաց, որ Պուտինը հաջորդ տարի չի առաջադրվի: Որ սա ներքին որոշում էր, սա ասես «պալատական հեղաշրջում» լիներ, բայց ես չգիտեմ, ևս մեկ անգամ շեշտում եմ, թե որքան կարելի է հավատալ նման դատողություններին։ Իրականությունն այն է, որ Պուտինն այսօր շատ ավելի թույլ է, քան Ուկրաինայում պատերազմի մեկնարկից առաջ։
Պատերազմի հիմնական թեժ կետերում, ըստ տարբեր աղբյուրների՝ հիմնականում աջակցել և առաջ են մղել «Վագների» ՊՄԿ-ին: Իրավիճակը կփոխվի՞:
– Ես խիստ կասկածում եմ, որ մեկ անձի կողմից ստեղծված ռազմական կառույցը, որի անդամները համաձայնել են առանց ընդդիմանալու շարունակել ամենադժվար ռազմական օպերացիան՝ իրենց ղեկավարի հեռանալուց հետո: Որովհետև նրանք բոլորն այժմ համարվում են անվստահելի և հավատում են, որ առաջին իսկ հնարավորության դեպքում շատ հեշտությամբ կտանեն այնպիսի վայրեր, որտեղից դուրս չեն գա։ Ուստի, ես շատ կասկածում եմ, որ Ուկրաինայի դեմ «Վագների» արդյունավետությունը կշարունակվի։
Կազդի՞ սա պատերազմի ելքի վրա։
– Արդեն ռազմաճակատի կոնկրետ հատվածներ, որտեղ Ուկրաինան մեծ առաջընթաց է գրանցել, քան եթե «Վագները» գործեր այնտեղ։
Որքանո՞վ Ռուսաստանը կաջակցի թուլացած «առաջնորդին», արդյոք Պուտինը կմնա՞ իշխանության ղեկին:
– Այնքան էլ կարևոր չէ, թե ով կլինի ավելի հայտնի, քանի որ ռուսական հասարակությունը երբեք չի որոշել, թե ով է լինելու իր առաջնորդը։ Ելցինը բացառություն էր: Ամեն անգամ դա պատմականորեն որոշվել է Կրեմլի շրջապատից, և կարծում եմ, որ որոշում կկայացվի նաև Պուտինի իրավահաջորդի մասին, և այդ ժամանակ այդ նորաստեղծ փրկիչը, առաջնորդը հասարակությանը կներկայացվի այնպես, որ այս հասարակությունն իրեն կաջակցի խանդավառությամբ: Օրինակ, երբ 2008-ին Պուտինն ավարտեց իր պաշտոնավարման առաջին 2 ժամկետը, նա որոշեց, թե ով կփոխարինի իրեն, որպեսզի պահպանի իր իշխանությունը և ռուսական հասարակությունը աջակցություն հայտնեց այն թեկնածուին, ում առաջադրել էր Պուտինը։ Նա սկզբում Իվանովին բարձրացրեց առաջին փոխվարչապետի պաշտոնում, հետո Իվանովի վարկանիշը բարձրացավ այդքան լուրջ մակարդակի։ Բայց դրանից հետո նա Մեդվեդևին նշանակեց երկրորդ առաջին փոխվարչապետ, և նրա վարկանիշը նրանից առաջ անցավ։ Այսինքն՝ ում որ սատարի, հասարակության կողմից այդ մարդու աջակցությունը լուրջ կլինի։