Հունիսի 1-ին Սաթխա գյուղում, գեներալների հուշարձանների մոտ տեղի ունեցավ գյուղի ամենամյա տոնակատարությունը, նվիրված գյուղի ինքնապաշտպանությանը թուրքական զորքերի ասպատակություններից:
Սաթխա գյուղում հավաքվել էին գյուղացիներ, հյուրեր տարբեր գյուղերից, հասարակական գործիչներ և շրջանի ղեկավարներ: Տոնը նշեցին պարերով, երգերով, ինչպես նաև մարզական միջոցառումներով:
1918 թ.-ին, Սաթխայից ծանր պարտություն կրելուց հետո, կորցնելով շատ զինվորների և իրենց ժամանակը, թուրքերը թողեցին իրենց մտադրությունը գնալ դեպի Թիֆլիս: Դա Ախալքալաքի շրջանի փախստական հայերին, ինչպես նաև Բորչալի գավառի և Թիֆլիսի տասնյակ հազարավոր հայերին փրկեց լիակատար ոչնչացումից: Ավելի քան 80 հազար հայեր, թողնելով թշնամուն 2-3 մլն տոննա հացահատիկ և տասնյակ հազարավոր գլուխ խոշոր եղջերավոր անասուն, մայիսի 31-ից հունիսի 2-ը վազում էին դեպի Բակուրիանի անտառներ և հայկական Ծալկա գյուղ: Մնացածների ճակատագիրը ավելի սարսափելի էր:
Բորիս Ղարսլայն
