«Transparency International Georgia»-ն հրապարակել է բարձր մակարդակի հնարավոր կոռուպցիոն խախտումների ցուցակը, որոնք հայտնի են դարձել վերջին տարիներին, և, ըստ կազմակերպության, պատշաճ կերպով չեն վերանայվել: Հետազոտության մեջ կասկածելի է նշված նախկին պատգամավոր Հենզել Մկոյանի հետ կապված ընկերությունների մասնակցությունը պետական գնումներին:
Ինչպես նշված է զեկույցում, վերջին շրջանում «էլիտար կոռուպցիան և դրան ոչ համարժեք արձագանքը» դարձել է կոռուպցիայի առումով Վրաստանի հիմնական մարտահրավերներից մեկը:
Այս խնդրի առկայության և լրջության մասին են վկայում տեղական քաղաքացիական հասարակության հարցման արդյունքները, միջազգային կազմակերպությունների գնահատականները, Վրաստանում անցկացված մի շարք գլոբալ վարկանիշային ցուցակների և սոցհարցումների արդյունքները:
Խնդրի էությունն այն է, որ Վրաստանում կոռուպցիայի կանխարգելման համար պատասխանատու իշխանությունները (Գլխավոր դատախազություն և Պետական անվտանգության ծառայություն) հիմնականում անպատասխան են թողնում կոռուպցիայի հետ կապված գործերը, որոնցում մասնակից են իշխող կուսակցությանը մոտ կանգնած բարձրաստիճան պաշտոնյաները:
«Այս խնդրի լուծման իրական միջոցը երկրում անկախ հակակոռուպցիոն գործակալության ստեղծումն է՝ համապատասխան ռեսուրսներով և լիազորություններով, կոռուպցիայի դեպքերը բարձր մակարդակով քննելու համար: 2020 թ.-ի օգոստոսին խորհրդարանում գրանցվեց համապատասխան օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթ, որը պատրաստվել էր «Transparency International Georgia»-ի ակտիվ մասնակցությամբ: Հուսով ենք, որ խորհրդարանը կաջակցի այս նախաձեռնությանը, և Վրաստանում կսկսվի իսկական պայքար էլիտար կոռուպցիայի դեմ», – ասվում է զեկույցում:
Ուսումնասիրությունում նշվում է նաև, որ, ըստ Վրաստանում գործող օրենսդրության, հետաքննություն սկսելու հիմք կարող է հանդիսանալ քննիչին կամ դատախազին տրամադրված կամ լրատվամիջոցներում հրապարակված տեղեկատվությունը:
«Քանի որ քննիչները հազվադեպ են արձագանքում լրատվամիջոցների հաղորդագրություններին, մենք կարծում ենք, որ հրատարակությունների այս նորացված ձևաչափը լավ միջոց կլինի երկրում հնարավոր կոռուպցիոն դեպքերի մասին տեղեկատվություն ստանալու համար», – ասվում է փաստաթղթում:
Նախկին կամ ներկա պաշտոնյաների մասնակցությունը՝ ենթադրյալ կոռուպցիոն գործարքներում
Այսպես կոչված «Omega Group Case»-ի գործում, 2018-ի սեպտեմբերին, ըստ գործարար Զազա Օքուաշվիլիից ստացված հաղորդագրության, ինչպես նաև գաղտնի ձայնագրություններից ստացված տեղեկատվության, գործարք է կնքվել մասնավոր ընկերությունների, տարբեր պետական գործակալությունների և իշխող կուսակցության ազդեցիկ մարդկանց միջև, որն օգտագործում էր պետական պաշտոնյաներին՝ ծխախոտի շուկայում այս ընկերությունների համար տեղ ապահովելու նպատակով: Արդյունքում ստացված եկամուտը բաժանվել է ընկերությունների և իշխող կուսակցության հետ կապված խմբերի մեջ: Նյութերում հիշատակված են փոխվարչապետ Դիմիտրի Քումսիշվիլիի, Սպորտի նախարար Լեւան Ղիփիանիի, նախկին գլխավոր դատախազ Օթար Փարցխալաձեի և իշխող կուսակցության առաջնորդ Բիձինա Իվանիշվիլիի անունները:
Գույքը նախկին դատախազ Օթար Փարցխալաձեին փոխանցումը
2016 թվականի փետրվարին Պետական վերահսկողական ծառայությունը հրապարակել է զեկույց, ըստ որի Թբիլիսիի քաղաքապետարանը նախկին գլխավոր դատախազ Օթար Փարցխալաձեի ունեցվածքն ապօրինի կերպով փոխանցել է «BSC-CDG Development»-ին, հնարավոր է` կոռուպցիոն գործարքի արդյունքում:
Կոռուպցիայի նշաններն այսպես կոչված Թբիլիսիի քաղաքապետարանի «Գոտային խորհրդում»
2014-2017 թ.թ. Թբիլիսիի քաղաքապետարանին կից տարածքների օգտագործման և զարգացման կարգավորման խորհրդի գործունեության ուսումնասիրությունը (այսպես կոչված՝ «Գոտային խորհուրդ») բացահայտել է շահերի բախման և կոռուպցիայի մի շարք հնարավոր դեպքեր:
Կոռուպցիայի նշանները Թբիլիսիի բուսաբանական այգում և դրա շրջակայքում հողերի կառավարման գործընթացում
Թբիլիսիի բուսաբանական այգուն կից հանգստի գոտում 29 հա հողատարածքների սեփականաշնորհում, ինչպես նաև հատուկ գոտիավորման համաձայնագրի կնքում այս և հարակից հողերի վրա հյուրանոց կառուցելու համար,որոշման իրավական եզրակացություն:
Կոռուպցիոն նշաններ Մշակույթի և հուշարձանների պաշտպանության նախարարությունում
Մշակույթի և հուշարձանների պաշտպանության նախարարությունում շահերի անհամատեղելիության և կոռուպցիոն ռիսկերի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ այն ժամանակվա նախարարի և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն կապված ընկերությունները հաճախ են բյուջետային ֆինանսավորում ստացել նախարարությունից:
Ընտրողներին կաշառք առաջարկելու ենթադրյալ դեպքերը
Ընտրակաշառք. Մշակույթի և հուշարձանների պաշտպանության նախարարությունում շահերի բախման և կոռուպցիայի վերաբերյալ ուսումնասիրությունները պարզել են, որ այն ժամանակվա նախարարի և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն կապված ընկերությունները հաճախ են նախարարությունից բյուջետային ֆինանսավորում ստանցել մրցույթի կամ տենդերի միջոցով:
Նախկին կամ ներկա պաշտոնյաների կասկածելի հարստացման դեպքերը
Ալեքսանդր Չիկաիձեի կասկածելի հարստացումը։ ՆԳ նախկին նախարար Ալեքսանդր Չիկաիձեն մի քանի կասկածելի հանգամանքներում կարողացել է զգալի սեփականությում ձեռք բերել պետական պաշտոնից հեռանալուց անմիջապես հետո:
Պաշտպանության նախարարի տների կառուցման համար չհայտարարագրված ծախսերը
2013-2018 թվականներին այն ժամանակ Պաշտպանության նախարար Լեւան Իզորիան կառուցել է երկու տուն, բայց այս տան կառուցման ծախսերը հայտարարագրությունում չեն ընդգրկվել, ինչը օրենքի խախտում է: Բացի այդ, հարցեր են առաջանում այդ ծախսերի ծագման առումով:
Նախկին դատախազ Օթար Փարցխալաձեի կասկածելի հարստացումը
Պաշտոնաթողությունից հետո նախկին գլխավոր դատախազ Օտար Փարցխալաձեի և նրա կնոջ ունեցվածքը զգալիորեն ավելացել է: Նրա պաշտոնավարման ընթացքում նրա ընտանիքին էր պատկանում 2 օբյեկտ՝ 226 քմ ընդհանուր մակերեսով, իսկ 2018 թվականի ավարտին նա ուներ 24 օբյեկտ՝ 7 900 քմ մակերեսով:
Պետգնումների հետ կապված կոռուպցիոն ենթադրյալ դեպքերը
«Transparency International Georgia»-ն ստուգել է արտակարգ դրության պայմաններում (2020 թ. մարտի 21-ից մայիսի 22-ը) պետական գնումները և բացահայտել 21 կոնկրետ գնումներ, որոնք պետական դոնորները կապում են հաղթած պայմանագրերի հետ: Դրանցից 2-ը այնպիսի գնումներ են, երբ ընկերությունները պայմանագիր են կնքում նվիրատվությունից հետո մի քանի օրվա ընթացքում: Այս ընկերություններն են «Ղվարելի Էդեն» ՍՊԸ-ն և «K & Georgian Alcohol» ՍՊԸ-ն:
Պատգամավոր Վիկտոր Ջափարիձեի հետ կապված ընկերությունների կասկածելի մասնակցությունը պետական գնումներում
2018 թվականից հետո վրացի պատգամավոր Վիկտոր Ջափարիձեի և նրա որդու՝ Օթար Ջափարիձեի ընկերությունները 6,264 688 լարի գումար արժողության պետական պայմանագրեր են ստացել: Գումարի մի մասը պարզեցված գնումներն են, իսկ տենդերների դեպքում կասկած կա, որ տենդերի պայմանները կարող են ճշգրտված լինել Օթար Ջափարիձեի ընկերության համար:
Պատգամավոր Անզոր Բոլքվաձեի հետ կապված ընկերությունների կասկածելի մասնակցությունը պետական գնումներում
Վրաստանի խորհրդարանի պատգամավոր Անզոր Բոլքվաձեի հարազատների 3 ընկերությունները (զարմիկի՝ Ռոման Բոլկվաձեի ընկերությունը՝ Ltd «Giga 2015»-ն, հարսի՝ Գուրանդա Գոբաձեինը՝ Ltd «Aisi»-ն): Աջարիայում 2016-2020 թվականներին կատարված գնումներից մինչև 6 միլիոն լարին հիմնականում անմրցունակ է եղել:
Բիձինա Իվանիշվիլիի ազգականի պետական գնումներում կասկածելի մասնակցությունը
Բիձինա Իվանիշվիլիի ազգական Մուրման Տոգոնիձեն (ՍՊԸ «Մշենինվեստ» և ԻՊ) 2014 թվականից Իմերեթիի որոշ մունիցիպալիտետների բյուջեից ստացել է 16 395 501 լարի: Ամենաշատը ստացել է Սաչխերեի մունիցիպալիտետից:
Թբիլիսիի քաղաքապետարանի կողմից ամանորյա գնումներում կոռուպցիոն նշանները
2019 թ.-ի ամանորյա միջոցառումների համար Թբիլիսիի քաղաքապետարանի կողմից գնումների (6,6 միլիոն լարի) ընթացքում ճշգրտված տենդերներում կոռուպցիայի նշաններ: Կասկածներ կան, որ ամանորյա գնումները կատարել է իտալական «IDO SRL» ընկերությունը, որը երկար տարիներ անմրցունակ կերպով ստանում է պետական պայմանագրեր:
Գիորգի Զեդելաշվիլիի ընտանիքի անդամների բիզնես շահերը հիդրոէլեկտրակայանների և ճանապարհների կառուցման գործում
Կախեթիում երկու հիդրոէլեկտրակայանների կառուցման հետ կապված հանգամանքները կասկածներ են առաջացնում, որ Գիորգի Զեդելաշվիլիի (Պետական անվտանգության և ճգնաժամային կառավարման խորհրդի քարտուղարի նախկին առաջին տեղակալ) ընկերությունների համար արհեստականորեն հնարավոր էր բարենպաստ պայմաններ ստեղծել:
Գիորգի Զեդելաշվիլիի մայր ընկերության կասկածելի ներգրավվածությունը պետական գնումներում
«Serpentine Road Construction and Repair Company Ltd.»-ն՝ Պետական անվտանգության և ճգնաժամային կառավարման խորհրդի քարտուղարի նախկին առաջին տեղակալի՝ Գիորգի Զեդելաշվիլիի մայր ընկերությունն է, 2013 թվականից ի վեր շահել է խոշոր (ավելի քան 105 միլիոն միայն Կախեթիի շրջանում) տենդերներ: Կասկածելի հանգամանքները ներառում են` մրցակիցների որակազրկում, հայտերի կասեցում, ոչ մրցակցային սակարկություն:
Նախկին պատգամավոր Հենզել Մկոյանի հետ կապված ընկերությունների կասկածելի ներգրավվածությունը պետական գնումներում
Ախալքալաք-Նինոծմինդայի նախկին մեծամասնական պատգամավոր Հենզել Մկոյանի եղբոր և քեռու երեխաների երեք ընկերությունները 2010-2019 թվականներին Ջավախքում վառելիք գնելու համար բյուջեից ստացել են 2,312,278 լարի: Անձամբ Հենզել Մկոյանը բյուրոյի համար վառելիք է գնել միայն ընտանեկան ընկերությունից:
Նախկին տեղակալ Իոսեբ Մակրախիձեի հետ կապված ընկերությունների կասկածելի ներգրավվածությունը պետական գնումներում
Մակրախիձեի և նրա ընտանիքի անդամների («Ibolia Ltd», Օֆելիա Մակրախիձեի որդին՝ «Shara Ltd», Ալեքսանդր Մակրախիձեի եղբայրը: Շատ դեպքերում եղել է Գորիի մունիցիպալիտետը և Շիդա Քարթլիի այլ մունիցիպալիտետներ) հետ կապված ընկերությունների տենդերները:
Ճշգրտված պայմանների նպատակային օգտագործումը պետական գնումներում
2013-2018 թվականներին հիմնականում կառավարական գերատեսչությունները դա կատարել են «Global Motors Georgia – GMG»-ի (հիմնադիրը Գոչա Ռոստիաշվիլին է՝ Թբիլիսիի քաղխորհրդի անդամ Շալվա Օբգաիձեի զարմիկը) ոչ մրցակցային տենդերների միջոցով:
