Թե ինչպես են մարդիկ հոգեբանորեն հաղթահարում կարանտինը, ինչպես է այն ազդում բնակչության տարբեր խմբերի վրա, ինչպես կփոխվի աշխարհը համավարակից հետո, կարանտինի ընթացքում ընտանեկան բռնության, և շատ ավելիի մասին Jnews- ը զրուցել է հոգեբան Մարինա Կաճարավայի հետ:
– Ինչպես են կարանտինն ու ինքնամեկուսացումն ազդում մարդու հոգեկան աշխարհի վրա:
Նախ և առաջ, դա հոգեկան առողջության մշակութային գործոն է, իսկ երկրորդը՝ գոյություն ունեցող սոցիալական խնդիրները, անհատական խնդիրները, որոնք մեծ ազդեցություն են ունենում հոգեկանի վրա, մանավանդ, երբ բոլորը կարանտինում են, մեկուսացման մեջ և, բացի այդ, վախի մեջ: Բնականաբար, վախը մեծանում է, խուճապը մեծանում է, ոմանց մոտ առաջանում են ֆոբիկ խանգարումներ, դիմադրողականության անկում է նկատվում, մարմնի դիմադրությունը նվազում է, մարդիկ սթրես են ապրում: Խուճապի ժամանակ մարդը վատ է մտածում, մտածողությունը նվազում է, սա հսկայական մինուս է, երբ մարդը խեղդվում է և ամեն ինչ իր մեջ է կուտակում: Նա չի կարող պատշաճ կերպով մտածել, և դա շատ է խանգարում նորմալ ապրելուն:
– Իսկ ինչ ազդեցություն ունի կարանտինը տարբեր խմբերի վրա՝ երեխաների վրա, ծնողների վրա, ովքեր աշխատել են և այժմ մնացել են տանը, նրանց վրա, ովքեր չեն աշխատել, մեծահասակների, դեռահասների վրա:
Բնականաբար ազդում է բոլոր այս խմբերի վրա, բայց բանն այն է, որ չկա չարիք առանց բարիք: Երբ փոքր երեխաները գտնվում են բնակարանում իրենց ծնողների հետ, սա շատ լավ է, քանի որ նրանց համար միևնույն է դրսում ինչ է կատարվում, ամենակարևորը նրանք ծնողների հետ են: Այս ամենը ունի դրական կողմ: Սա դադար է, մենք կանգ առանք, մենք չէինք ուզում, չէինք պլանավորել սա, մենք սկյուռի նման պտտվում էինք անիվի մեջ, մենք այդպես ենք ապրում, 21-րդ դարում բոլորն են այդպես ապրում:
Դեռահասները շատ անհանգստացած են դրանից: Այդ ժամանակահատվածը նրանց համար արդեն իսկ շատ դժվար է, կան բազմաթիվ խնդիրներ, այս ընթացքում նրանց բնավորությունը շատ անկայուն է ու հարափոխ, վատ են զգում որ չեն հանդիպում ընկերների հետ, չեն շփվում միմյանց հետ, իսկ նրանք, ովքեր տանն էին, նույնպես ազդում է նրանց վրա, բայց ոչ այդչափ վատ: Վիրուսը շատ վտանգավոր է տարեցների համար, և նրանց տհաճ է լսել այդ մասին: Նրանք ունեն երեխաներ, թոռներ, ծոռներ, և չեն կարող շփվել նրանց հետ:
-Իսկ ինչ ազդեցություն ունի մարդու հոգեկանի վրա համավարակի պատճառով առաջացած տնտեսական ճգնաժամը:
Սա դադար է, պետք է օգտագործել այն, օգտվել դրանից այն իմաստով, որպեսզի ինքներդ ձեզ լավ ճանաչեք, խորհեք, ինչ-որ բան փոխեք, լինեք ձեր երեխաների, ամուսնու, կնոջ կողքին: Սա մեկ, իսկ երկրորդը, իհարկե, ազդում է, այն շարունակվում է արդեն երկու ամիս, և Աստված մի արասցե, որ այն էլի շարունակվի, բայց, իհարկե, դա կազդի սոցիալական, տնտեսական իրավիճակի և մարդու ներաշխարհի վրա: Բնականաբար, դրանից հետո այն վերածվում է կամ ընկճվածության, կամ հոգեկան խանգարումների կամ ագրեսիայի, զարմանալի ոչինչ չկա: Մարդիկ ապրում էին, օրական վաստակում 30-40-50 լարի, և դրանով գոյատևում էին: Կան շատ մարդիկ, ովքեր այժմ չեն կարող աշխատել և շատ են տառապում: Իհարկե, փոխհատուցում կլինի, ես լսել եմ, ճիշտ է դա մեզ չի մխիթարի, բայց ամբողջ աշխարհում է հիմա նման իրավիճակ, միայն մենք չենք: Սա լոկալ խնդիր չէ, ինչպես պատահում է պատերազմի կամ երկրաշարժի ժամանակ: Դա մխիթարում է մեզ, որ մենք մենակ չենք, բայց մյուս կողմից` դա հանգեցնում է վախի, որ մենք բոլորս ենք նման վիճակում:
– Ինչ պետք է անեն մարդիկ կարանտինի ժամանակ, որպեսզի խուսափեն իրենց հոգեկանի վրա դրա ազդեցությունից:
Խոհարարությամբ զբաղվեն, նկարչությամբ զբաղվեն, պլաստիլինով աշխատեն, անհրաժեշտ է տանը ինչ որ միջոցառումներ կազմակերպել, խաղալ երեխաների հետ: Ինտերնետում ցույց են տալիս, թե ինչպես են որոշ մարդիկ պարում, երգում: Ես հասկանում եմ, որ դա չի հեշտացնում, բայց, այնուամենայնիվ, նրանք թեթևացնում են իրենց կյանքը, և անպայման զբաղվեք մարմնամարզությամբ: Մարդիկ, ովքեր ապրում են այն վայրերում, որտեղ բակ կա, նրանց համար այդքան սարսափելի չէ, բայց փոքր բնակարաններում գտնվող մարդկանց համար դժվար է: Կար ժամանակ, որ մեր նախնիներն այսպես էին ապրում, մեր ենթագիտակցական մտքում կան հմտություններ, թե ինչպես գոյատևել: Օրինակ՝ 20-րդ դարում մի դեպք է եղել, ինքնաթիռի վթարի ժամանակ միայն մեկ աղջիկ է փրկվել: Նա 50 օր միայնակ ապրել է ջունգլիներում և գոյատևել է, հաղթահարել է ճգնաժամը, նա մերթ քայլել է, մերթ գոռացել, լացել, հենց սրանք են մեր ռեսուրսները, որոնք մենք ունենք, բայց մենք դրանք չենք օգտագործում, երբ մեզ մոտ ամեն ինչ կարգին է: Կրիտիկական իրավիճակներում դա բացահայտվում է: Ոմանք անընդհատ ուտում են, ոմանք ծխում են, ոմանք ամբողջ ժամանակ քնած են, այնպես չէ, որ նրանք ուզում են քնել, դա պարզապես փախուստ է իրականությունից:
– Ինչ հետևանքներ կթողնի համավարակը մարդու վրա իրենից հետո:
Ոչ ոք չգիտի, թե ինչ է լինելու հետո, ընդհանուր առմամբ աշխարհն այնքան է փոխվել, մի ակնթարթում այն փոխվեց, հայտնվեց այլ իրավիճակում, այլ դարձավ: Իրավիճակը մեզ համար անսովոր է: Ով գիտի, թե ինչ կլինի հետո, գուցե այլ վիրուս լինի, գուցե համաշխարհային պատերազմ: Անհրաժեշտ է հաղթահարել բոլոր տեսակի նման դեպքերը: Ես լավատես եմ, հավատում եմ, որ ամեն ինչ լավ կլինի: Կան նաև դրական կողմեր, որոնք մենք հիմա չենք տեսնում, մենք պետք է փորձենք դրանք նկատել:
– Այո, իրականությունը կտրուկ փոխվեց, որոշ ժամանակ անց մենք կբաժանենք կյանքը կորոնավիրուսից առաջ և հետո, ինչ եք կարծում, ինչը կտրուկ կփոխվի:
Իրականում այն բոլոր հարվածները, որոնք մենք ունենք մանկության ժամանակ, դրանք ուղեկցում են մեզ ամբողջ կյանքի ընթացքում: Օրինակ՝ ոմանք, երբ խոսում են, չեն կարողանում աչքերի մեջ նայել, նրանք այլ տեղ են նայում, որովհետև ինչ-որ մի ժամանակ սարսափելի է եղել ինչ որ մեկի աչքերին նայելը, նույն բանը հիմա կհիշվի՝ համբույրի առումով: Երկու տարի հետո մենք բոլորս կվերադառնանք հին կյանքին, բայց հիգիենան կլինի բարձր մակարդակի վրա: Մենք արթնացաք բոլորովին այլ աշխարհում: Իհարկե, շատ բան կփոխվի: Եթե հետո ի հայտ գա մեկ այլ վիրուս, այն այդքան էլ վախենալու չի լինի: Պետք է հոգ տանեք ձեր մասին, խնայեք ձեզ, և իմացեք, թե ինչպես վարվել:
-Ամբողջ աշխարհում խոսում են, կարանտինի ժամանակ, ընտանեկան բռնության մակարդակի աճի մասին, սակայն Վրաստանում հայտարարել են, որ դա այդպես չէ: Ինչպես կարելի է դա բացատրել:
Չնայած նման բողոքներ չկան, բայց հարկավոր է սպասել դեռ: Ըստ երևույթին, մարդիկ, ովքեր կապ են ունեցել թմրանյութերի կամ հարբեցողության հետ, այժմ նման հնարավորություններ չունեն: Խաղատները նույնպես փակ են, որտեղ նրանք կորցնում էին մեծ գումարներ: Սոցիոլոգները պետք է մտածեն այս մասին: Կտեսնենք, մենք դեռ մեկ ամիս ունենք, և փաստ չէ, որ կարանտինից հետո պոռթկում չի լինի, այժմ մեր մարդկային ռեսուրսները ուղղված են գոյատևմանը, և արդեն կենդանի մնալուց հետո հնարավոր է այն արթնանա: Կանխատեսելը շատ բարդ է:
Շուշան Շիրինյան
