Լքված տների, կողպեքով ամուր փակված դռների արանքում ծխացող տանիքները հեշտությամբ կարելի է հաշվել, քանի որ դրանք ընդհանուրի մեջ քիչ են: Ախալքալաքի շրջանի Զակ գյուղում մարդիկ ապրում են ամենօրյա հոգսերով:
«Արտագաղթ չկա, որովհետև մարդ չի մնացել, որ հեռանա գյուղից»
«Արդեն չեն գնում, մարդ չմնաց, էլ ո՞վ գնա: Մեր գյուղը ժամանակին 180 տուն էր, որից հիմա 90 տան մեջ է մարդ ապրում, ուղիղ 377 մարդ, ահա մեր գյուղի դրությունը: Գիշերը, որ քնում եմ սկսում եմ հաշվել: Ասածս թվերից պարզ երևում է մեր գյուղի ապագան», – նշեց Զակ գյուղի բնակիչ Մուշեղ Մանուկյանը:
Գյուղացիներն ասում են, որ այսօրվա դրությամբ Ռուսաստանում բնակվող զակցիներն ավելի շատ են, քան գյուղում: Շատերն են գնացել խոպան, արդյունքում հաստատվել այնտեղ: Որոշները փաստաթուղթ չունեն, որ կարողանան հետ գան, իսկ մյուսները՝ միջոցներ:
Մեր զրուցակիցն իր ամուսնու հետ միայնակ է ապրում: Երկու որդիները խոպան են գնացել ու չեն վերադարձել: Տարեց զույգը դժգոհում է, ինչքան է հնարավոր երեխաների կարոտով ապրել:
«Տղաներս գնացին Ռուսաստան աշխատելու ու մնացին, փաստաթղթի խնդիր ունեն, դրա համար չեն կարողանում գալ: Ճիշտ է, ամեն անգամ պարտաճանաչ մեզ փող են ուղարկում, նորմալ ապրում ենք, բայց ամեն ինչ փողով չէ, մենք ծնող ենք, կարոտում ենք», – ասաց Հայկանուշ տատը:
Այս գյուղում հպարտությամբ են նշում, իրենց դպրոցը գտնվում է բարեկարգ վիճակում, ի շնորհիվ բարերար զակցիների: «Դպրոցը նորմալ վիճակում է: Մեր գյուղի բարերարների ու պետության միջոցներով սարքեցին: Մոտավոր 75 աշակերտ ունենք, Տրկնա գյուղի երեխաներն էլ են մեր մոտ գալիս», – ասաց Դարիկո Կարապետյանը:
Չնայած կարտոֆիլի բերքահավաքն ավարտվել է, սակայն գյուղացու աշխատանքի վերջը չի երևում: Այս օրերին կանայք նկուղներում ու պահեստարաններում կարտոֆիլ են ջոկում՝ սերմացուն առանձնացնում վաճառքի կարտոֆիլից:
«Ահա տեսեք, քանակ կա, բայց որակ չկա, շատ մանր է: Ջուր չկար ջրեինք, կանաֆները խանգարված է, նոր-նոր սկսեցին սարքել, ահագին մարդ ջրեցին, որ ջրած լինեինք, շատ լավ բերք կստանաինք: Սկզբից կարկուտը ջարդեց, գարի, ցորեն, խոտ, սաղ գետնին կպավ, ճիշտ է նորից աճեց, բայց սպասված բարիքը չստացանք: Փոխանակումը շատ թանկ է, իրենց ապրանքը բերում թանկ փոխանակում են, մեր կարտոֆիլը ջրի գին հաշվում», – ասում է գյուղացիներից մեկը:
Մառախլապատ, ամպերի մեջ կորած գյուղում մարդիկ ապրում են իրենց առօրյա հոգսերով ու խնդիրներով:
«Մենք տեղով խնդիր ենք, ուր նայում ես մենակ խնդիր է: Գյուղատնտեսությամբ ենք զբաղվում, բայց տեխնիկա չունենք: Ժամանակին ոռոգման համակարգ կար, տանջվում էինք, բայց գոնե բերք կար: Այս տարի վառելափայտ չկա, 100 տոկոսանոց խնդիր է, թանկ է, կամազի մի շարքը 500 լարի է, այն էլ չկա», – նշում են գյուղամեջում հավաքված մարդիկ:
Աղունիկ Այվազյան
