Վրաստանի իշխանությունները չկարողացան ամբողջությամբ կատարել ինը հանձնարարականներից որևէ մեկը բարեփոխումների համար, որոնք անհրաժեշտ են երկրի՝ Եվրամիությանն անդամակցելու համար։ Դա հետևում է չորեքշաբթի օրը հրապարակված Եվրահանձնաժողովի ընդլայնման վերաբերյալ զեկույցից։
Քայլ 1. ԵՄ-ի և նրա արժեքների հանդեպ ապատեղեկատվության դեմ պայքար:
«Հաշվետու ժամանակաշրջանում ԵՄ-ին առնչվող տեղեկատվական մանիպուլյացիաները հաճախացել են», – ասվում է զեկույցում:
Ինչպես նշվում է, 2024 թվականի ապրիլին օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքի նախաձեռնումից ի վեր, իշխող կուսակցության բարձրաստիճան պաշտոնյաների և պատգամավորների «կոշտ հակաեվրոպական ուղերձները» դարձել են պարբերական։
Խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին ակտիվացել են ապատեղեկատվական նարատիվները, այդ թվում՝ իշխող կուսակցության պաշտոնյաների և իշխանամետ լրատվամիջոցների կողմից։
Քայլ 2. Վրաստանի համապատասխանությունը ԵՄ արտաքին քաղաքականությանը և անվտանգության քաղաքականությանը:
Զեկույցի հեղինակները նշում են, որ անցած տարվա ընթացքում Վրաստանի կողմից Բրյուսելի հայտարարություններին համապատասխանության մակարդակը շարունակաբար ցածր է մնացել՝ 49%:
«Վրաստանը չի միացել Ռուսաստանի, Իրանի և Բելառուսի դեմ սահմանափակող միջոցառումների մեծ մասին և շարունակել է ավելացնել ուղիղ չվերթները դեպի Ռուսաստանի տարբեր ուղղություններ։ Այն շարունակել է նաև համագործակցությունը ԵՄ-ի հետ՝ պատժամիջոցներից խուսափելը կանխելու համար՝ միաժամանակ ընդունելով նոր օրենսդրություն, որը թույլ է տալիս առանց հարկերի օֆշորային միջոցների փոխանցումները Վրաստան»,- նշվում է զեկույցում։
Միաժամանակ Վրաստանը շարունակել է համաձայնեցնել իր գործողություններն Ուկրաինային աջակցող միջազգային և եվրոպական նախաձեռնությունների հետ, այդ թվում՝ տարբեր բանաձևերի։
Քայլ 3. Քաղաքական բևեռացման հաղթահարում։
«Քաղաքական բևեռացման մակարդակն ավելի է խորացել, հատկապես 2024 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ և «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի ընդունումից հետո», – ասվում է զեկույցում:
ԵՄ ինտեգրման հետ կապված բարեփոխումների շուրջ միջկուսակցական համագործակցությունը չափազանց սահմանափակ է եղել։
Խորհրդարանը չի ապահովել քաղաքացիական հասարակության բավարար ներգրավվածությունն օրենքների մշակման գործում։
Խորհրդարանական մեծամասնության առաջնորդների կողմից շարունակվել են սպառնալիքները ընդդիմության և քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների հասցեին։
Օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքի դեմ բողոքի ցույցերի ժամանակ հարձակման են ենթարկվել ընդդիմության առաջնորդները և քաղաքացիական ակտիվիստները։
«Վրացական երազանք»-ը հայտարարել է, որ մտադիր է արգելել ընդդիմադիր կուսակցությունների մեծամասնությանն ընտրություններում հաղթելու դեպքում:
Նախագահի և կառավարության հարաբերություններն էլ ավելի են վատթարացել:
Քայլ 4. Ապահովել ազատ և արդար ընտրություններ, ավարտել ընտրական բարեփոխումները։
Զեկույցում թվարկված են հոկտեմբերի 26-ի խորհրդարանական ընտրությունների միջազգային դիտորդների նախնական եզրակացություններում նշված խնդիրները՝ քվեարկության գաղտնիության խախտում, ընթացակարգային անհամապատասխանություններ, ահաբեկումներ, ճնշումներ և այլն։
Նշվում է, որ դրանք Վենետիկի հանձնաժողովի և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի նախկին հանձնարարականների չկատարման արդյունք են դարձել։
Օրինակ՝ մարտին խորհրդարանն ընդունեց Ընտրական օրենսգրքում փոփոխություններ, որոնք հնարավորություն տվեցին Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի նշանակումը պարզ մեծամասնությամբ՝ առանց այլ կառույցների մասնակցության։ Մայիսին խորհրդարանը վերացրեց նաև գենդերային քվոտաները։ ԿԸՀ խորհրդատվական խումբը, որը բաղկացած էր Մարդու իրավունքների հանձնակատարի և մոնիթորինգ իրականացնող կազմակերպությունների ներկայացուցիչներից, լուծարվել է։
Քայլ 5. Խորհրդարանական վերահսկողություն և ինստիտուցիոնալ անկախություն։
Եվրահանձնաժողովը խոսում է տարբեր գերատեսչությունների՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի, Ազգային բանկի, Հանձնաժողովի առանցքային պաշտոններում աշխատողների նշանակման թերությունների մասին։
Ընդգծվում է նաև, որ «անվտանգության ծառայությունների նկատմամբ վերահսկողության որակը մնացել է սահմանափակ»։ 2021 թվականին սկսված խոշոր ապօրինի գաղտնալսման գործով դատավարությունը դեռ չի սկսվել։
Քայլ 6. Համապարփակ դատաիրավական բարեփոխումներ։
Եվրահանձնաժողովը կարծում է, որ Վրաստանի կառավարության ձեռնարկած քայլերը չեն ապահովել արդարադատության համակարգի ամբողջական բարեփոխումը։ Նրանք մատնանշում են Արդարադատության բարձրագույն խորհրդի, Գերագույն դատարանի և Գլխավոր դատախազության կադրերի նշանակման ժամանակ առկա խնդիրները։
Նշվում է, մասնավորապես, որ Վրաստանում հաշվի չեն առել դատավորների բարեխղճության ստուգման համակարգի ներդրման վերաբերյալ առաջարկությունները։
Քայլ 7. Հակակոռուպցիոն բյուրոյի, Հատուկ քննչական ծառայության և Անձնական տվյալների պաշտպանության ծառայության արդյունավետությունը և անկախությունը։
Եվրահանձնաժողովը կարծում է, որ Վենետիկի հանձնաժողովի հիմնական առաջարկությունները մնում են անկատար, որոնք վերաբերում են Հակակոռուպցիոն բյուրոյի անկախությանը, նրա քաղաքական չեզոքությանը և բարձր մակարդակի կոռուպցիոն դեպքերի հետաքննության գործառույթներին։
Նույնը՝ Հատուկ քննչական ծառայության պարագայում։ Զեկույցի համաձայն՝ ղեկավարների նշանակման և վարչության հետաքննությունների արդյունավետության հետ կապված առանցքային հարցերը մնում են չլուծված:
Քայլ 8. Ապաօլիգարխացում
Ըստ Եվրահանձնաժողովի՝ մեկ տարի առաջ կառավարության կողմից ընդունված ապաօլիգարխացման գործողությունների ծրագիրը «չի ներառում խորհրդարանական բոլոր կուսակցությունների և քաղաքացիական հասարակության հետ խորհրդակցելու մեխանիզմ»։ Բացի այդ, զեկույցում նշվում է, որ 2024 թվականի ապրիլին արագացված հիմունքներով ընդունված «օֆշորային օրենքը» «չի համապատասխանում միջազգային լավագույն փորձին»։
Քայլ 9. Մարդու իրավունքների պաշտպանություն, խոցելի խմբերի, լրագրողների և քաղաքացիական ակտիվիստների նկատմամբ բռնության և սպառնալիքների հետաքննություն։
Եվրահանձնաժողովը կարծում է, որ Վրաստանում ընդունված օրենքների և «հոմոֆոբ ատելության շարունակվող տարածվածության» պատճառով ԼԳԲՏ-անձինք բախվում են «ավելի թշնամական և խարանող մթնոլորտի»։ Բացի այդ, 2021 և 2023 թվականներին փրայդ-միջոցառումների ժամանակ տեղի ունեցած բախումների հետաքննությունը դեռևս չի ավարտվել:
Գոյություն ունեն նաև բացեր գենդերային բռնության կանխարգելման և դրանց արձագանքման հարցում: Մասնավորապես, Վրաստանի օրենսդրության մեջ բռնաբարության սահմանումը լիովին չի համապատասխանում Ստամբուլի կոնվենցիայի չափանիշներին։
Բացի այդ, օտարերկրյա գործակալների մասին Վրաստանի օրենքը «խաթարում է միավորումների և արտահայտվելու ազատությունը, գաղտնիության իրավունքը, հանրային գործերին մասնակցելու իրավունքը և խտրականության արգելքը»: Ըստ զեկույցի՝ առկա է այս օրենքի «ընտրովի և կամայական կիրառման վտանգ»։
Աղբյուրը՝ Newsgeorgia.ge
