Այսօր Հայ Առաքելական եկեղեցին նշում է հինգ տաղավար տոներից մեկը՝ Վարդավառը, իսկ երեխաները ապրում են իրենց ամենաուրախ օրերից մեկը։
Վաղ առավոտյան ցուրտ եղանակը Ախալքալաքի պատանիներին չէր խանգարում, որ դույլով սառը ջուրը լցնեին իրենց և անցորդների վրա։ Սակայն ժողովուրդը հավատում է, որ վարդավառին սառը ջուրը մարդկանց հոգիներն է ջերմացնում։
Տոնի առթիվ Ախալքալաքի Սուրբ Խաչ եկեղեցում մատուցվեց պատարագ։ Տեր Տաթև քահանա Մարուքյանը եկեղեցու հավատացյալներին ներկայացրեց օրվա խորհուրդը։ Վարդավառի կամ Տեր Հիսուս Քրիստոսի պայծառակերպության տոնի եկեղեցական խորուրդը հետևյալն է:
Հիսուս Քրիստոսը Պետրոս, Հակոբոս և Հովհաննես առաքյալների հետ բարձրանում է Թաբոր լեռն`աղոթելու: Աղոթքի պահին Հիսուսը նրանց առաջ պայծառակերպվում է: Աշակերտների ապշած աչքերի առջև Քրիստոս խոսում է շուրջ հազար տարի առաջ վախճանված Մովսեսի և հրեղեն կառքով երկինք համբարձված Սուրբ Եղիա մարգարեի հետ: Սքանչելի տեսարանից զմայլված՝ Պետրոս առաքյալը բացականչում է. «Վարդապետ, լավ է, որ մենք այստեղ մնանք. երեք տաղավարներ շինենք, մեկը`Քեզ, մեկը` Մովսեսի և մյուսը` Եղիայի համար»: Մինչ Նա խոսում էր, լուսափայլ մի ամպ հովանի է դառնում նրանց, և ամպից եկող ձայնն ազդարարում է. «Դա է իմ սիրելի Որդին, որին հավանեցի, Դրան լսեցեք»:
Վարդավառը հայ ժողովրդի հնագույն տոներից է եղել: Նախաքրիստոնեա հայերը ևս նշել են այս տոնը: Հնում Վարդավառի տոնը կապում էին հայկական դիցաբանության ջրի, սիրո, պտղաբերության ու գեղեցկության աստվածուհի Աստղիկի հետ։ Վարդավառի տոնը նշվում էր ժողովրդական մեծ հանդիսություններով։ Աստղիկին վարդեր էին նվիրում, աղավնիներ էին բաց թողնում և միմյանց վրա ջուր ցողում։
Վարդավառի խորհուրդը նաև եղել է ջրի պաշտամունքը, երբ աղերսել են արգասավորությունն ու պտղաբերությունը հովանավորող ուժերին։ Վաղնջական ժամանակներից հուլիս ամսին, դաշտային հիմնական աշխատանքներն ավարտելուց և հացահատիկը հավաքելուց հետո ընդունված սովորություն էր մեծ տոնախմբություն կազմակերպել՝ օրհնելով և զոհաբերություններ անելով դաշտը հովանավորող ուժերին։
Ջավախքցիները Վարդավառին ուխտագնացություն են կազմակերպում դեպի Աբուլ լեռ: Ոտքով հաղթահարում են 3301 մ. բարձրությունը, սուրբ գագաթի մոտ մոմ վառում, աղոթք հղում: Ուխտավորներից ոմանք գիշերում են Աբուլ լեռան գագաթին՝ բարձունքից լուսաբաց դիմավորում, ապա ուխտն ի կատար են համարում:
Սոնա Տոնականյան
