Դոնի Ռոստովի Հարավային շրջանի ռազմական դատարանը 2022 թվականի հոկտեմբերին Ղրիմի կամրջի պայթյունի գործով ութ մեղադրյալների դատապարտել է ցմահ ազատազրկման։ Այս մասին դատարանի դահլիճից հաղորդում է «Медиазона»-ի թղթակիցը։

Նրանց բոլորին մեղադրանք է առաջադրվել ահաբեկչական գործողություններ կատարելու (ՔՕ 205-րդ հոդվածի 3-րդ մասի «բ» կետ) և պայթուցիկ նյութեր տեղափոխելու (ՔՕ 222.1-րդ հոդվածի 4-րդ մաս) համար, մինչդեռ երկու մեղադրյալներ՝ Սոլոմկոն և Թերջանյանը, մեղադրվել են նաև պայթուցիկ նյութերի մաքսանենգության մեջ (ՔՕ 226.1-րդ հոդվածի 3-րդ մաս): Դատավոր Վալերի Օպանասենկոյի որոշման համաձայն՝ Խերսոնից ֆերմեր Ռոման Սոլոմկոն իր պատժի առաջին յոթ տարին կկրի բանտում, իսկ պատժի մնացած մասը՝ հատուկ ռեժիմի ուղղիչ գաղութում: Նա նաև տուգանվել է 700 000 ռուբլով: Վլադիմիր Զլոբան, Արթուր Թերջանյանը և Արտեմ Ազատյանը նույնպես տուգանվել են 700 000 ռուբլով: Նրանք առաջին վեց տարին կանցկացնեն բանտում, իսկ պատժի մնացած մասը՝ հատուկ ռեժիմի ուղղիչ գաղութում:

«Մենք անմեղ ենք։ Մենք անմեղ ենք»։ Այսպես են արձագանքել Ղրիմի կամրջի պայթյունի գործով մեղադրյալները ցմահ ազատազրկման դատապարտվելուն։

Սանկտ Պետերբուրգի լոգիստիկ ընկերության ղեկավար Օլեգ Անտիպովը և ձեռնարկատեր Գրիգորի Ազատյանը տուգանվել են 600 000 ռուբլով։ Նրանք առաջին հինգ տարին կանցկացնեն բանտում, իսկ մնացած պատիժը կկրեն հատուկ ռեժիմի գաղութում։

Ձեռնարկատերեր Ալեքսանդր Բիլինը և Դմիտրի Տյաժելիխը տուգանվել են համապատասխանաբար՝ 550 000 և 500 000 ռուբլով։ Երկուսն էլ առաջին հինգ տարին կանցկացնեն բանտում, իսկ մնացած պատիժը՝ հատուկ ռեժիմի գաղութում։

Հարավային շրջանի ռազմական դատարանի մամուլի ծառայության հաղորդմամբ, դատարանը նաև մեղադրյալներից բռնագանձել է ավելի քան 7 միլիարդ ռուբլի՝ ըստ նյութական և բարոյական վնասի փոխհատուցման հայցերի, այդ թվում՝ 14 միլիոն 847 հազար ռուբլի՝ Պաշտպանության նախարարության կողմից ներկայացված հայցի համաձայն։

Հարավային շրջանի ռազմական դատարանը Ղրիմի կամրջի պայթյունի գործը քննում է դռնփակ ռեժիմով՝ 2025 թվականի սկզբից։ Հետաքննիչների տվյալներով՝ վեց ձեռնարկատեր, մեկ ֆերմեր և մեկ բեռնատարի վարորդ օգնել են ուկրաինական հատուկ ծառայություններին պայթեցնել պայթուցիկ նյութերով բեռնված բեռնատարը, որի հետևանքով զոհվել է հինգ մարդ։ Մեղադրյալներից ոչ մեկը չի ընդունում իր մեղքը, նրանք բոլորը պնդում են, որ տեղյակ չեն եղել բեռից և պարզապես կատարել են իրենց բնականոն աշխատանքը։

Մեղադրական կողմի պնդմամբ՝ Խերսոնից ֆերմեր Ռոման Սոլոմկոն էր պատասխանատու պայթուցիկների մատակարարման երթուղու և մեթոդի մշակման համար։ Պայթյունից մի քանի ամիս առաջ նա միջոց էր գտել Չինաստանից պատվիրած գյուղատնտեսական տեխնիկան Ռուսաստանի տարածքով օկուպացված Խերսոնի շրջան տեղափոխելու համար։

Ուկրաինացի Միխայիլ Ցյուրկալոն, որը միջազգային հետախուզման մեջ էր ահաբեկչական հարձակմանը մասնակցելու համար, հետաքրքրվել է այս սխեմայով և կապվել Սոլոմկոյի հետ իր ծանոթ Դենիս Կովաչի միջոցով։ Ցյուրկալոն բացատրել է, որ Բուլղարիայում շինարարական թաղանթի խմբաքանակ է ունեցել, որի համար «գնորդ կար», հաղորդում է BBC-ի ռուսական ծառայությունը։ Խերսոնի ֆերմերը «պարզապես կիսվել է իր գիտելիքներով այն մասին, թե ինչպես բեռը արտասահմանից Ռուսաստան հասցնել», — «Газете.ру»-ին ասել է Սոլոմկոյի նախկին փաստաբան Պավել Սայապինը։

Բուլղարիայից թաղանթը ծովով ժամանել է Վրաստանի Փոթի քաղաք, որտեղ վարորդ Արթուր Թերջանյանը՝ Հայաստանի քաղաքացի, ընդունել է բեռը տեղափոխելու պատվերը։ Նա թաղանթը Հայաստանի և Վրաստանի միջով տեղափոխել է Ռուսաստան՝ ճանապարհին երեք անգամ հաջողությամբ մաքսազերծելով այն, հաղորդում է BBC-ի ռուսական ծառայությունը։

Արմավիրում Թերջանյանը թաղանթը բեռնաթափել է Արտյոմ և Գիորգի Ազատյանների ընկերության պահեստում։ Այս պայմանավորվածությունն եղբայրների հետ նախապես կազմակերպել էր գործարար Վլադիմիր Զլոբան՝ Ռոման Սոլոմկոյի ծանոթը։

Հաջորդ առավոտյան բեռը պահեստից վերցրել է վարորդ Մախիր Յուսուբովը, որը մահացել էր պայթյունի հետևանքով, ով պատվերը վերցրել էր մասնավոր բեռնափոխադրման բորսայից։ Պատվերը բորսայում տեղադրել էր Օլեգ Անտիպովը՝ Սանկտ Պետերբուրգի «TEK-34» լոգիստիկ ընկերության ղեկավարը։ Նրա կոնտակտային տվյալները Վլադիմիր Զլոբային փոխանցել էր Ալեքսանդր Բիլինը, որը զբաղվում էր բռնակցված Ղրիմից Ռուսաստանին մրգերի և բանջարեղենի մատակարարմամբ։

BBC-ի հետ զրույցում Բիլինի կինը՝ Օլգան, պատմել է, որ 2022 թվականի աշնանն Ալեքսանդրը պարզապես կապ է հաստատել երկու ձեռնարկատերերի հետ՝ Զլոբայի, որը բեռնատարի վարորդ էր փնտրում, և Անտիպովի՝ տրանսպորտային ընկերության ղեկավարի հետ։ Օլգայի խոսքով՝ Բիլինը երկար տարիներ զբաղվել է առաքման բիզնեսով՝ երբեմն օրական մինչև 15 բեռնատար բեռնելով, և «ոչ ոքի մոտ երբեք որևէ հարց չի ծագել»։ Պայթյունից անմիջապես հետո նա ներկայացել է հարցաքննության և կամավոր հանձնել իր հեռախոսը։ Բիլինն ազատ է արձակվել, բայց մի քանի օր անց կալանավորվել է։

Պայթյունի մասին իմանալուց հետո Օլեգ Անտիպովը անձամբ զանգահարել է ԱԴԾ։

Քննիչները մեղադրանք են առաջադրել 40-ամյա Դմիտրի Տյաժելիխին՝ «անհայտ անձին հեռախոսահամար տրամադրելու» համար։ 2018 թվականից ի վեր Տյաժելիխը համագործակցում էր OnlineSim ծառայության հետ, որը վարձակալում էր վիրտուալ հեռախոսահամարներ։

Տյաժելիխի բնակարանում տեղադրվել էին GSM-անցախցեր, իսկ նա «միայն փոխարինում էր դրանց SIM քարտերը», — գրել է տղամարդը նախնական կալանքի կենտրոնից ստացված նամակում: Նա պնդում էր, որ «կայքի համակարգը հաճախորդին համար է հատկացնում պատահականության սկզբունքով, և այս ընտրության վրա ազդեցություն չի կարող լինել»: Հետաքննիչների խոսքով՝ այդ համարներից մեկը գրանցված է եղել Telegram-ի հաշվին, «որը հանցագործն օգտագործել է գաղտնի հաղորդակցությունների և բեռների տեղաշարժի մոնիթորինգի համար»: Միևնույն ժամանակ, OnlineSim ծառայությունը Ռուսաստանում շարունակել է գործել մինչև այս տարվա սեպտեմբեր:

Ղրիմի կամրջի վրա պայթյուն է տեղի ունեցել 2022 թվականի հոկտեմբերի 8-ին, առավոտյան ժամը 6:00-ի սահմաններում: Գլխավոր դատախազությունը հայտնել է, որ պայթած բեռնատարի վարորդը և մոտակայքում գտնվող մեքենայում գտնվող չորս այլ անձինք զոհվել են: Հզոր հրդեհից հետո կամրջի մեքենաների հատվածը մասամբ փլուզվել է ջրի մեջ։

Անվտանգության պաշտոնյաների խոսքով՝ կամրջի վրա բեռնատարի պայթյունը կազմակերպել են ուկրաինական հետախուզության աշխատակիցները, իսկ պլաստիկե թաղանթի գլանափաթեթների մեջ թաքցված պայթուցիկ սարքը Օդեսայից տեղափոխվել է Բուլղարիայով, Հայաստանով և Վրաստանով՝ բեռի փաստաթղթերը փոխանակելով։

Պայթյունից մեկ տարի անց, ԱԱԾ ղեկավար Վասիլ Մալյուկը «New Voice»-ին տված հարցազրույցում նկարագրել է գործողության նախապատրաստական աշխատանքները։ Նա ասել է, որ պայթուցիկ նյութերը՝ 21 տոննա տրոտիլին համարժեք, թաքցված են եղել մետաղական բալոնների մեջ, որոնք այնուհետև տեղադրվել են թաղանթի մեծ գլանափաթեթների մեջ։ Ինչպես Մալյուկն է ասել, դրանք, «ամբողջովին քաղաքացիական բեռի» տեսք ունեին։ Նա պնդել է, որ գործողությունը պլանավորել են ԱԱԾ երեք սպաներ, այդ թվում՝ ինքը՝ Մալյուկը. մյուսները «օգտագործվել են անհայտության մեջ գտնվելով»։