Դաբաղի վիրուսը լայնորեն տարածված է թե՛ Նինոծմինդայի, թե՛ Ախալքալաքի մունիցիպալիտետներում։ Բնակիչները վախենում են, որ վարակված անասուններից ստացված մսամթերքը կամ կաթնամթերքը կարող են հայտնվել խանութների դարակներում։ Համաճարակաբան Գայանե Ֆիդանյանը պատասխանում է այն հարցերին, թե որքանով է դաբաղ հիվանդությունը վտանգավոր, մարդկանց կարելի՞ է ուտել վարակված կենդանիների մթերքը, ո՞ւմ դիմել և ի՞նչ ախտանիշներ կարող է ունենալ վարակված անձը:

— Եթե մարդ օգտագործում է դաբաղ հիվանդությամբ վարակված կենդանու միսը կամ կաթնամթերքը, որքանո՞վ է դա վտանգավոր նրա համար։

—Դա, ամեն դեպքում, վնաս կպատճառի։ Մարդիկ հիվանդանում են կաթից և մսից։ Դաբաղ հիվանդությունը վիրուսային հիվանդություն է, բայց այն չի փոխանցվում մարդուց մարդուն։ Այս տեսանկյունից վարակված մարդը վտանգավոր չէ։ Վարակը տեղի է ունենում միայն հիվանդ կենդանուց՝ անմիջական շփման կամ կաթի, կաթնամթերքի և մսի օգտագործման միջոցով։

60 աստիճան ջերմաստիճանում հարուցիչը մահանում է: Սկզբունքորեն, եթե կաթը լավ եռացվում է, այն դառնում է անվնաս: Բայց կարելի՞ է վստահ լինել, որ այն բավականաչափ եռացվել է: Այս հարցում որևէ վստահություն չկա: Անհրաժեշտ է օգտագործել պաստերիզացված կամ լավ եռացված կաթ:

— Վիրուսը կենդանուց մարդուն փոխանցվո՞ւմ է, եթե մարդը խնամում է կենդանուն։

— Իհարկե, այն կարող է փոխանցվել։ Օրինակ՝ մարդը կարող է վարակվել դաբաղ հիվանդությամբ կթելու ժամանակ։ Հարուցիչը կարող է կենդանի մնալ անասունի մաշկի վրա՝ որքանով ես գիտեմ, մինչև երկու ամիս։

— Որքանո՞վ է վտանգավոր դաբաղ հիվանդությունը մարդու համար։

— Սա մահացու հիվանդություն չէ, բայց կարող է բավականին լուրջ հետևանքներ ունենալ։ Հիվանդությունը կարող է լինել թեթև կամ ավելի ծանր՝ բարդություններով։

Առաջին ախտանիշները՝ բարձր ջերմություն, մկանային ցավ, բերանի խոռոչում այրոցի զգացողություն, գերթքարտադրություն (ավելացված թքարտադրություն), կոնյուկտիվիտ (աչքերի կարմրություն), ցավ միզելու ժամանակ, լուծ։

— Ի՞նչ հետևանքներ կարող են լինել։

— Որպես կանոն, լուրջ բարդություններ չկան, բայց ախտանիշները կարող են շատ ծանր ընթացքով լինել։ Վերջերս մենք հաճախակի զանգեր ենք ստանում հարցերով. ինչպե՞ս են մարդիկ վարակվում, ինչպե՞ս է հիվանդությունը զարգանում։ Ամենայն հավանականությամբ, կան հիվանդ մարդիկ, բայց նրանք դրա մասին չեն խոսում։ Հնարավոր է՝ մարդիկ անմիջապես մեկնում են Թբիլիսի։

Սովորաբար, դաբաղ հիվանդությամբ վարակված կենդանիների կեսը սատկում է: Կենդանի մնացած անասուններն երկարատև վերականգնման կարիք են ունենում: Կարանտինը պետք է տևի առնվազն 20 օր, նախքան կթել սկսելը: Մինչ այդ վիրուսը կարող է պահպանվել օրգանիզմում:

— Շատերն են դիմում ձեզ ախտանիշներով։

— Այո, դիմում են, բայց հեռախոսով։ Նրանք հիվանդանոց չեն գալիս, մենք նրանց չենք գրանցում։ Մարդիկ պարզապես զանգահարում են և հետաքրքրվում, թե արդյո՞ք այս կամ այն ախտանիշները կարող են լինել դաբաղ հիվանդության նշաններ։

Նույնիսկ եթե մեկը գալիս է հիվանդանոց, մենք վարակիչ հիվանդությունների բաժանմունք չունենք, ուստի մենք պարտավոր ենք նման հիվանդներին ուղեգրել այն բժշկական հաստատություններ, որտեղ կան նման բաժանմունքներ: Մենք իրավունք չունենք բուժելու դաբաղ հիվանդությունը. մենք դրա համար պայմաններ չունենք:

Սա քրոնիկ հիվանդություն չէ, այլ սուր ընթացքով հիվանդություն: Արդյունքում, սովորաբար, որևէ սպեցիֆիկ հետևանքներ չեն լինում: Բայց հիվանդության պահին դիտվում է ծանր ընթացք՝ իմ կողմից արդեն նշված ախտանիշներով:

Կավելացնեմ նաև, որ բերանի խոռոչում կարող են առաջանալ բշտիկներ, որոնք հետո վերածվում են խոցերի՝ աֆթաների: Սա բնորոշ ախտանիշ է:

— Արդյո՞ք վիրուսը վտանգավոր է երեխաների համար, և որ կենդանիներից է ամենահեշտը վարակվելը։

— Երեխաները ավելի հեշտ են հիվանդանում, քան մեծահասակները։ Սա վերաբերում է նաև կենդանիներին. հորթերն ավելի հեշտությամբ են տանում դաբաղ հիվանդությունը։ Հիվանդությունը հիմնականում ազդում է կովերի և խոզերի վրա՝ երկու տեսակի մսին, որոնք մենք ամենից հաճախ ենք ուտում։ Այծերն ու ոչխարները նույնպես հիվանդանում են, բայց ավելի հազվադեպ։ Սակայն դա չի նշանակում, որ նրանց միսն անվտանգ է։

Կարանտինի ընթացքում բոլոր տեսակի միսը պոտենցիալ վտանգավոր է։ Նույնիսկ եթե կենդանին պատվաստված է (և շատերն այժմ սկսել են ակտիվորեն պատվաստել անասուններին), կաթն ու միսը չեն կարող օգտագործվել։ Պատվաստումից հետո կենդանիները նույնպես պետք է անցնեն կարանտին առնվազն 20 օր։ Այս ընթացքում կաթը չի կարող օգտագործվել՝ այն պետք է թափել։

20 օր անց այն կարելի է օգտագործել, բայց զգուշությամբ։ Ինչ վերաբերում է հում կաթնամթերքին (սերուցք, պանիր և այլն), սա շատ վտանգավոր է։ Ինձ հարցրել են, թե ինչ անել պանրի հետ, եթե հայտնի է դարձել, որ այդ կաթը տված կովը հիվանդ է։ Պատասխան՝ նման պանիրը շատ վտանգավոր է։ Կենդանիները, ինչպես մարդիկ, ունեն ինկուբացիոն շրջան՝ երկու օրից մինչև երկու շաբաթ։ Այսինքն՝ կարելի էր կաթը գնել, պանիր պատրաստել և միայն դրանից հետո իմանալ կենդանու հիվանդ լինելու մասին։

Նման մթերքը՝ պանիրը, կարագը, կաթնաշոռը և այլն, չի կարելի գործածել: Օրինակ, պանիրը պետք է պահվի շիճուկի մեջ առնվազն 3 ամիս, և ցանկալի է 3-ից 6 ամիս, մինչև այն անվտանգ դառնա: Բայց նույնիսկ այդ դեպքում նման մթերքը կարող է կասկածելի լինել: Լավագույն բանը, որ կարող եք անել, այն դեն նետելն է:

— Կարո՞ղ ենք ասել, որ Նինոծմինդայում կա դաբաղ հիվանդությունը, իսկ Ախալքալաքում՝ ոչ։

— Ո՛չ։ Դաբաղ հիվանդությունն արագ տարածվող հիվանդություն է։ Վարակը տարածվում է ոչ միայն արոտավայրերի միջոցով, այլև, օրինակ, խոտի միջոցով։ Հիվանդությունը կարող է տարածվել ամբողջ տարածաշրջանում։ Հիմա ավելի լավ է ընդհանրապես չուտել խոզի միս կամ այլ միս։ Միսը կարելի է ժամանակավորապես փոխարինել ձկով կամ հավի մսով՝ ապացուցված է, որ հավերը չեն հիվանդանում դաբաղ հիվանդությամբ։