Ֆինանսական և տնտեսական մի շարք հանցագործությունների համար դատապարտված անձանց 16 տարի ժամկետով կարգելվի Վրաստանը լքել: «Վրացական երազանքի» նախաձեռնությամբ պատրաստված օրենսդրական փաթեթը խորհրդարանի կողմից ընդունվել է երրորդ և վերջնական ընթերցմամբ: Երրորդ ընթերցմամբ հաշվի են առնվել նաև մի շարք փոփոխություններ, այդ թվում՝ այն փաստը, որ օրենքն ուղղակիորեն սահմանում է 16 տարվա որոշակի ժամանակահատված, որի ընթացքում հնարավոր կլինի արգելել երկրից դուրս գալը:

«Քրեական դատավարության օրենսգրքի» և այլ հարակից օրինագծերի անցումային դրույթները ճշգրտվել են:

Երրորդ ընթերցմամբ քննարկման համար առաջարկված փոփոխությունները խորհրդարանին է ներկայացրել Իրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Արչիլ Գորդուլաձեն:

Քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ են մտցվել երկրորդ ընթերցումից հետո, որի համաձայն խորհրդարանը քվեարկել է այս հարցի շուրջ: Մասնավորապես, բարելավվել և պարզաբանվել է տուժողներին փոխհատուցում վճարելու պարտավոր անձանց վերաբերյալ իրավական նորմը, որոնց գույքը կբռնագրավվի և կվաճառվի որպես տուժողներին փոխհատուցում: Այս անձինք կկարողանան բողոքարկել գույքը բռնագրավելու մասին դատարանի որոշումը գործող օրենսդրությանը համապատասխան՝ բռնագրավման դեպքում: Փոփոխություններ են կատարվել վերաքննիչ և վճռաբեկ բողոքների քննարկմանը վերաբերող հոդվածներում:

Հոդվածում կատարվել է փոփոխություն, որը վերաբերում է այսպես կոչված «սպիտակ օձիքավոր» հանցագործություններին, որոնց դեպքում հանցագործության համար դատապարտված անձինք պարտավոր կլինեն վճարել վնասի փոխհատուցում՝ նոր կանոնների համաձայն: Կա փոփոխություն, և երկու կոնկրետ դեպքերում ավելացվել են հոդվածներ՝ ինչպես դիտավորյալ, այնպես էլ անզգուշությամբ կատարված հանցագործությունների համար:

Բացի այդ, մենք առաջարկեցինք սկզբունք, որի համաձայն, եթե նոր կանոնները կիրառվեն տուժողի պահանջները բավարարելու համար, անձին կարգելվի լքել Վրաստանը, իսկ արգելքի ժամկետը կախված կլինի դատավճռի վաղեմության ժամկետից: Առաջարկվող նոր ձևակերպումն ուղղակիորեն նշում է 16 տարանոց կոնկրետ ժամկետ՝ առավելագույն ժամկետ, որի ընթացքում հնարավոր կլինի արգելել երկիրը լքելը:

Այստեղ առաջարկվում է մեկ սկզբունք. գլխավորը հանցագործությունների կատեգորիաները և դրանց դատապարտման ժամկետները չեն, այլ այն, թե կոնկրետ հանցագործը ինչ վնաս է հասցրել կոնկրետ տուժողին: Հանցագործության կատեգորիան կարող է լինել փոքր, իսկ պատճառված վնասը՝ մեծ: Հետևաբար, կախված վնասի չափից, նշվում է առավելագույն ժամկետը՝ 16 տարի:

Եթե տուժողը հրաժարվում է փոխհատուցում ստանալ, եթե տուժող կողմը փոխհատուցում է վնասը, իհարկե, սահմանը հատելու արգելքի հետ կապված անվտանգության միջոցը կվերացվի այս ժամկետի լրանալուց առաջ:

Անցումային դրույթները ճշգրտվել են։ Անցումային դրույթները վերաբերում են այն գործերին, որոնք ներկայումս ընթացքի մեջ են կամ գտնվում են քննության փուլում։ Մենք առաջարկում ենք հետևյալ ձևակերպումը՝ եթե հանցագործությունը կատարվել է մինչև այս օրենքի ուժի մեջ մտնելը, բայց օրենքի ուժի մեջ մտնելու պահին քննությունը չի սկսվել, ապա 165/4 հոդվածի առաջին մասում նշված անձինք նույնպես պարտավոր կլինեն փոխհատուցում վճարել տուժողներին, և դրա վճարումն ապահովելու միջոցառումները նույնպես կկիրառվեն այս օրենքով սահմանված ստանդարտ կարգով։ Քանի որ տուժողներին փոխհատուցում կվճարվի նրանց ունեցվածքից, նրանց նկատմամբ նույնպես կկիրառվի սահմանը հատելու արգելք, եթե հետաքննությունը չի սկսվել: Եթե հետաքննություն է սկսվել կամ գործերը գտնվում են առաջին կամ երկրորդ ատյանում, կկիրառվի միայն Վրաստանի տարածքից դուրս գալու արգելք: Եթե գործը գտնվում է վճռաբեկ ատյանում, չի կարող կիրառվել ո՛չ ունեցվածքի առգրավում, ո՛չ էլ սահմանը հատելու արգելք, ինչն ունի իր տրամաբանությունը: «Քանի որ հետաքննությունն ավարտվել է, քննչական ծառայություններն այլևս հնարավորություն չունեն ամբողջությամբ ուսումնասիրել ամբողջ ունեցվածքը և դիմել դատարան՝ ամբողջ ունեցվածքի վերաբերյալ՝ այդ ունեցվածքի առգրավման հարցը քննարկելու համար», — քվեարկությունից առաջ ասել է Արչիլ Գորդուլաձեն՝ օրինագիծը ներկայացնելով երրորդ ընթերցման:

Նոր իրավական նորմերը կկիրառվեն այն դեպքերում, երբ դատապարտված անձը գիտակցաբար մեղավոր է հետևյալ հանցագործությունների մեջ՝

– խոշոր չափի խարդախություն,

– խոշոր չափի գույք ձեռք բերելու նպատակով շորթում,

– ուրիշի գույքի կամ գույքային իրավունքների խոշոր չափի յուրացում կամ հափշտակում,

– խոշոր չափի խաբեությամբ գույքային վնաս պատճառելը,

– ուրիշի գույքին վնաս հասցնելը կամ ոչնչացնելը (եթե վնասը գերազանցում է 10,000 լարին),

– խոշոր չափի գույք թաքցնելը ֆիկտիվ և(կամ) երեսպաշտական գործարքի միջոցով,

– լիազորությունների չարաշահում,

– համակարգչային տվյալների և(կամ) համակարգչային համակարգի չարտոնված օգտագործում ֆինանսական շահույթ ստանալու նպատակով, որը հանգեցրել է խոշոր ֆինանսական վնասի։

Փոփոխությունների փաթեթի համաձայն, մինչև դատապարտված անձը չփոխհատուցի վնասը, նա չի կարողանա լքել երկիրը 16 տարի։ Նման անձը պարտավոր է կրել էլեկտրոնային թևնոց։ Բացի այդ, դատարանի որոշմամբ, կարող է բռնագրավվել նրա սեփական ունեցվածքը, ինչպես նաև նրա ընտանիքի անդամների ու հարազատների ունեցվածքը։

Եթե ֆինանսատնտեսական հանցագործության համար դատապարտված անձը չի կարողանում փոխհատուցել վնասը, նա չի կարողանա ստանալ կրկնակի չափի կենսապահովման նվազագույն, իսկ նման հանցագործության համար դատապարտված անձանց դրամական միջոցների կամ գույքի փոխանցումը կհամարվի նոր հանցագործություն: Մասնավորապես, Քրեական օրենսգրքում ավելացվել է նոր հոդված՝ «Դատապարտված անձի հետ անօրինական գործարքներ»: Հաշվի առնելով այս հոդվածը՝ ֆինանսատնտեսական հանցագործության համար դատապարտված անձը, որը չի կատարել տուժողին փոխհատուցում վճարելու պարտավորությունը, արգելվում է մեկ ամսվա ընթացքում ստանալ միջին վիճակագրական սպառողի կրկնակի չափով կենսապահովման նվազագույն:

Նոր օրենքի համաձայն՝ դատապարտված անձի կողմից կրկնակի չափով կենսապահովման նվազագույնից ավելի ստանալը կպատժվի տուգանքով կամ մինչև երեք տարի ազատազրկմամբ, իսկ կրկնակի չափով կենսապահովման նվազագույնից ավելի նպաստի փոխանցումը՝ տուգանքով կամ մինչև հինգ տարի ազատազրկմամբ։

Բացի այդ, եթե դատապարտված անձը գումար է փոխանցում Ազգային բանկին ենթակա բանկում բացված բանկային հաշիվներին կամ անշարժ գույք է փոխանցում այդ անձին, այն կբռնագրավվի և հարկադիր կգանձվի տուժողի օգտին։