Տարիներ շարունակ Ախալքալաքի մունիցիպալիտետում պետական լեզվի չիմացությունը տարբեր ոլորտներում համակարգային խնդիրներ է առաջացնում։ Այն երիտասարդները, ովքեր բարձրագույն կրթություն են ստանում Թբիլիսիում արդեն տիրապետում են վրացերենին, սակայն բնակչության մեծամասնությունը դեռ «տանջվում» է լեզվի չիմացության պատճառով։ Վերջին տասնամյակում, այս ուղղությամբ բազմաթիվ նախագծեր մշակվեցին ու կյանքի կոչվեցին, բայց արդյունքը մեղմ ասած գոհացուցիչ չէ։ Jnews-ը խոսել է շրջանի բնակիչների հետ, որոնք մի շարք առաջնային լուծում պահանջող խնդիրների թվում նշել են պետական լեզվի չիմացությունը։
JNEWS-ը ներկայացնում է տարածաշրջանում ակտիվ քաղաքական կուսակցությունների ներկայացուցիչների տեսակետները վերոնշյալ հարցի շուրջ։
««1+4»-ը շատ լավ նախագիծ է, սակայն այն պետք է ավելի լավացնել և դարձնել ավելի պրակտիկ, որն էլ ավելի էֆեկտիվ կլինի։ Մենք երիտասարդներին աջակցելու նախագիծ ունենք։ Երբ երիտասարդները սկսում են աշխատանք փնտրել, նրանց հարցնում են՝ իսկ դուք ունե՞ք աշխատանքային փորձ: Իսկ ինչպես պետք է նա ունենա աշխատանքային փորձ, եթե ոչ մի տեղ չի կարողացել աշխատել, քանի որ աշխատանքային փորձ են պահանջում բոլոր տեղերում: Ուրեմն, ըստ մեր նախագծի՝ պետությունը պետք է ֆինանսավորի նոր գործի ընդունվող երիտասարդի առաջին աշխատավարձը, այսինքն՝ երբ երիտասարդն անցնի ստաժավորում, այն կֆինանսավորվի, ինչպես պետական հաստատություններում, այնպես էլ բիզնես ոլորտում: Երիտասարդներին պետք է աջակցել, առավելապես այնպիսի շրջանում՝ ինչպիսին Ջավախեթին է, որպեսզի նրանք ցանկություն ունենան տեղում մնալու, հետ վերադառնալու, զարգանալու իրենց հայրենի քաղաքում կամ գյուղում»:
«Լեզվի իմացությունը դա պարտադրանք չէ, եթե մարդուն մի բան պարտադրում ես, դա ավելի հակառակ արդյունքն է տալիս, մարդկանց պետք է այն ճանապարհով տանել, որ մարդը հասկանա, որ պետք է լեզուն իմանա։ Եղել է այնպիսի դեպք, որ ես մարդուն անպատվել եմ լեզվի չիմացության համար, օրինակ՝ դեղատան աշխատողին, քանի որ հաճախորդը չէր կարող վարցերեն խոսել, դիմում էր ռուսերենով, իսկ աշխատողը նեղանում էր, ես աշխատողին ասացի, որ ինքը պետք է փորձի տիրապետի տարբեր լեզուների, որ գործն առաջ շարժվի։ Դեղորայք վաճառողը՝ ինքն է ինձ պարտադրում, է դու սովորիր։ Շատ հարցեր էլ կան, որ մենք ենք մեղավոր, որ չենք սովորել։ Ես վրացերեն սովորել եմ Ախալցիխեում, գնացի այնտեղ աշխատելու, բոլորին ասացի, որ ինձ հետ վրացերեն խոսեն, որ սովորեմ, ես գիտեմ, որ շատ քիչ վրացի կարող է ինձ նման գրել վրացերեն»։
«Մի առիթով ես զրուցել եմ կուսակցության ղեկավարի հետ, ինքը դեմ չէ, որ էթնիկ հայերը Վրաստանում ապրող, մասնավորապես՝ Ջավախքում իրենց ինքնությունը պաշտպանեն, իսկ ինքնության հենասյունը լեզուն է, դա բոլորս գիտենք: Այդ գիտակցությունը կա կուսակցության մեջ: Դեմ չեմ, որ լեզուն իմանան, բայց ոչ մայրենիի հաշվին: Եթե մի լեզուն իմ լեզվի անվտանգության խնդիր է, ինչի պետք է իմանանք: Գորիում սովորեցինք վրացերեն՝ մի հայ չկա, Կախեթում սովորել ենք՝ չկան հայեր, Ածղուրիում սովորել ենք՝ չկան հայեր, այսինքն՝ որտեղ մենք սովորում ենք վրացերեն, հաջորդ քայլը՝ մենք դառնում ենք վրացիներ, դա հակասատվածային բան է, ծնվում ենք հայ, մեռնում վրացի: Պետք է շիտակ ասել, նույնը կարելի է ասել խեղճ մեգրելների մասին, ծնվում են մեգրել, մեռնում վրացի, բայց ինչու՞ համար: Բայց ի՞նչ են ասում հատուկ ծառայությունները ճնշում գործադրելով այս մարդկանց վրա, ասում են՝ դուք ճիշտ չեք անում, արթնացնում եք էքստրեմիստներին՝ ինձ նման, Նորիկի կամ մյուսների: Բայց մենք էքստրեմիստ չենք, մենք հարգում ենք սահմանադրությունը, ոնց որ կա, իսկ նրանք բռնաբարում են սահմանադրությունն իրենց ստեղծած խմբով, կառավարելով երկիրն առանց սահմանադրության: Ես միանշանակ կողմ եմ պետական լեզվի իմացությանը, բայց ոչ մայրենի լեզվի մոռացության հաշվին: Վրացերեն լեզուն արդեն իր կիրառմամբ բավականին լուրջ դիրքեր ունի Ջավախքում, դուրս եկեք փողոց, ինչ էր 10 տարի առաջ, ինչ է հիմա, մի հատ հայերեն գրություն չկա, դա տեղի է ունենում մայրենիի հաշվին: Այստեղ, մեր տարածաշրջանում պատահական բաներ երբեք տեղի չեն ունենում»:
«Մեր կրթական բարեփոխումը՝ «Գիտելիքի դրամարկղը» ներառում է նաև էթնիկ փոքրամասնությունների համար որակյալ կրթության ավելի մեծ հասանելիություն։ Կարծում ենք, որ Եվրամիության անդամ դառնալը և եվրոպական չափանիշները էապես կօգնեն մեզ էթնիկ փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության և ինքնաիրացման, ինչպես նաև նրանց տարբեր ուղղություններով ինտեգրման գործում»։
«Այդ հարցը լուծված է։ Ես Ձեզ մի հարց տամ, Սակրեբուլոյի նախագահը տիրապետու՞մ է պետական լեզվին, մեր մեծամասնական պատգամավորը տիրապետու՞մ է պետական լեզվին, ոչ, չի տիրապետում, համամասնականը չի տիրապետում, քաղաքապետի տիրապետելն էլ իմ ֆրանսերենին է նման։ Հավատացեք ես բավականին խորը գիտեմ պետական լեզուն, այս դեպքում, խոսք չի կարող գնալ պետական լեզվի իմացության մասին: Ինչպես է հնարավոր, որ նրանց կարելի է չտիրապետել պետական լեզվին, բայց ունենալ պաշտոն, բայց կա մարդ, ով պրոֆեսիոնալ է, ուզում է աշխատել շրջանի համար, այդ մարդուն արգելված է։ Լավ պատճառ ունեն․ ասում են վերևից պետական լեզվի իմացություն են պահանջում, բա Ձեզ համար չէի՞ն պահանջում: Ես կարծում եմ, որ այստեղ դրված է քաղաքական առաջնահերթություն, թե դու կլինես իրենց մարդը, ուրեմն գործ կունենաս: Եթե իրենք զավթեցին այդ մարդուն դարձրին սեփական, այդ ժամանակ նա գործ կունենա, մեզ նման ազատ քաղաքացին նրանց մոտ գործ չի ունենա, կապ չունի ուզում է 10 լեզվի տիրապետի: Մեր երիտասարդության 90 տոկոսն արդեն տիրապետում է վրացերենին։ Շատերը լեզուն սովորեցին բանակում, շատերը Թբիլիսիում բարձրագույն կրթություն ստացան:
«Այսօրվա դրությամբ լեզվի իմացության համար «1+4» ծրագիրը կա, Ժվանիայի դպրոցը, տարբեր նմանատիպ այլ կրթական հաստատություններ։ Առավելագույն ջանք ու եռանդ չեն խնայում, որ մեր մոտ այդ բարիերը հաղթահարվի, կամ այսօրվա մեր ուսանողների մեծ հոսքը դեպի մայրաքաղաք ԲՈՒՀ-եր, այսինքն՝ լեզվի իմացության հետ կապված բարիերը կարելի է համարել, որ այսօրվա դրությամբ՝ մոտավորապես 50-60 % արդեն հաղթահարված է: Մարդիկ այսօր ստիմուլ ունեն և չեն թերանում սովորել: Եթե ունեն ցանկություն, ունեն ձգտում, խնդրեմ այդ ամեն ինչի համար գործում են նմանատիպ կրթական օջախներ, որտեղ կարող են գնալ և լեզվի չիմացության հարցը կարգավորել: Բիլինգվալ ծրագրերը՝ մանկապարտեզներում, դպրոցներում, իսկ դպրոցներից դուրս արդեն մեծահասակների համար ժվանիայի դպրոցը, «1+4» ծրագիրը, դրանք կրթական այն ծրագրերն են, որոնք այսօրվա դրությամբ՝ մեր կուսակցության, կառավարության օրոք ընդունված ծրագրեր են, որոնք գործում են: Որը որ այսօր կա, շարունակական կլինի, իսկ ապագայի մասին դեռ չեմ կարող ասել»: