Ախալքալաքի ամենամեծ գյուղերից մեկի՝ Խանդոյի տները վերանորոգված են, սակայն ոչ բոլոր բարեկեցիկ տներում են տանտերերը ապրում։ Գյուղին սպառնացող մարտահրավերներից է արտագաղթը։
Մենք եղանք Խանդո գյուղի դպրոցում դասամիջոցին, զրուցեցինք աշակերտների հետ, թե ամենաշատը ինչն է իրենց դուր գալիս, առանց իրար հերթ տալու թվարկում էին այն ամենը, ինչը ավելի հարազատ է, նրանց խոսքում ամենաշատ հնչած բառերն էին՝ Խանդոն, ֆուտբոլը, ազգագրական երգն ու «Բնություն» առարկան: Նրանք միաժամանակ լռեցին, երբ տեսան արծիվների թռիչքը, այնուհետև շարունակեցին պատմել, որ գյուղում միշտ էլ արծիվներ թռչում են, հավանական է, որ քարանձավների մոտ են գնում:
Պատմական հիշատակությունները, գյուղում առկա մշակութային կոթողները վկայում են այն մասին, որ Խանդոն տարածաշրջանի վաղ բնակեցված գյուղերից է եղել։ «Գյուրջիստանի վիլայեթի մեծ դավթարի» վկայությամբ 61 տուն է բնակվել գյուղում դեռ 16-րդ դարում։
Չնայած գյուղից բավականին շատերը արտագաղթել կամ մեկնել են արտագնա աշխատանքի, այսօր էլ գյուղ մտնելով ակտիվություն է նկատվում, մարդիկ առանձնապես դժգոհություն չեն հայտնում, նրանց հուզող հիմնական հարցերը ճանապարհի և ջրի խնդիրն է։ Այս տարի նախատեսվում է դեպի գյուղ տանող ճանապարհի ասֆալտապատման աշխատանքները։ Ջրի խնդրի առումով, բնակիչները բողոքում են, որ համապատասխան խողովակները բարակ են և հաճախակի են վնասվում և գյուղը ջրազրկվում է, բնակիչները վերադառնում են հին օրերի բարքին՝ ձորից դույլերով ջուր բերելուն։
Գյուղացիների հիմնական զբաղմունքը հողագործությունն է՝ կարտոֆիլագործությունը, սակայն բողոքում են, որ ունեն բերքի իրացման խնդիր։
«Որ շատ ենք ցանել, ինչ օգուտ ունենք, բերքը փչանում է առնող չկա, դեռ չեմ խոսում գնի մասին, մշակման ծախսը չի փակում, հետո էլ ասում են գյուղում մնան։ Գնացողներին մեղադրողը, թող գա էս պայմաններում ապրի», – ասում է Խանդոյի բնակիչը։
Իսկ գյուղի երիտասարդ բնակչի խոսքով, ժամանցի ու զբաղմունքի խնդիր էլ կա: Կրթություն ունեցողը չի կարող համապատասխան աշխատանք գտնել, ստիպված հեռանում է գյուղից, սակայն որոշներն էլ կարծում են, որ գյուղի պայմաններում սեփականն ստեղծելն ավելի խելամիտ է:
«Ճիշտ է դժվար է ու միանգամից չես հարստանա, սակայն տնից հեռու չես և արածդ լավ գործն էլ քո ու քո գյուղի համար է լինում», – ասում է խանդոցի երիտասարդը, ով գյուղում կրթական կենտրոն է հիմնել:
Գյուղում գործում է մանկապարտեզ, որը վերանորոգման կարիք ունի, վերջերս էլ գյուղացի բարերարների շնորհիվ բարեկարգվել է Խանդոյի հանդիսությունների սրահը:
Պատմական հուշարձաններից կանգուն են մնացել ճարտարապետական հետաքրքիր արվեստ ներկայացնող XII – XIII դդ-երի սրբատաշ քարե կառույց Ս. Գևորգ եկեղեցին և իջևանատունը։ Կան նաև արհեստական քարանձավներ, որոնք իրար են միացած ստորգետնյա անցուղիներով (մեկը իջնում է դեպի Փարվանա գետը)։ Խանդո գյուղում գործում է Սուրբ Խաչ եկեղեցին, որը կառուցվել է 1831 թվականին։ Գյուղի կառույցներին և բնապատկերին առաջարկում ենք ծանոթանալ մեր տեսնանյութում, որի կադրերը jnews-ին տրամադրել է Խանդոյի բնակիչը:
Սոնա Տոնականյան
